Britse zondagskrant The Observer moet veilige haven verlaten – journalisten in actie tegen verkoop

De oudste zondagskrant ter wereld wordt verkocht en de journalisten die er werken zijn daarop tegen. Deze donderdag en vrijdag staken tientallen journalisten van de Britse kranten The Observer en The Guardian, uit protest tegen de verkoop van The Observer. Opnieuw, want vorige week staakte een groep redacteuren ook al twee dagen. Die staking had niet het gewenste effect, want kort erna maakten koper en verkoper bekend dat zij het in principe eens zijn over de voorwaarden.

Zondagskrant The Observer kwam voor het eerst uit in 1791 en is sinds 1993 onderdeel van hetzelfde bedrijf als dagblad The Guardian. The Observer komt elke zondag op papier uit, zoals de meeste relevante kranten in het Verenigd Koninkrijk, maar is online al jaren onderdeel van de website van The Guardian. Beide kranten worden gezien als progressief en liberaal, terwijl de meeste Britse kranten conservatief georiënteerd zijn – vooral de geschreven pers is in het VK sterk politiek gekleurd.

De overname zorgt voor grote onrust, doordat zekerheden die in de eigendomsstructuur van The Guardian zijn ingebouwd, voor het kleinere The Observer wegvallen. De enige eigenaar van de Guardian Media Group (GMG) is aandeelhouder The Scott Trust en die stichting krijgt geen dividend uitgekeerd, maar stopt alle winst terug in het bedrijf. Het is een grote waarborg voor hun journalistiek en dat maakte GMG een veilige haven voor The Observer.

Aarzelingen bij de redactie bestaan ook omdat ‘hun’ gerespecteerde titel wordt overgenomen door een relatief nieuwe partij in het Britse medialandschap. Tortoise Media is een initiatief van James Harding, een vroegere journalist van de BBC en dagblad The Times. Tortoise Media is gericht op „langzame journalistiek” en publiceert nieuwsbrieven en podcasts, en zou ongeveer 50.000 betaalde leden hebben. Tortoise heeft toegezegd om 25 miljoen pond (omgerekend ongeveer 30,3 miljoen euro) in The Observer te zullen steken. Daarmee wil Harding The Observer online als zelfstandig merk neerzetten en dus relevanter maken – tegelijk belooft hij de zondagse papieren editie te behouden.

Journalistieke waarborgen

Tortoise maakte sinds de oprichting in 2018 nog geen winst en heeft vele malen minder reserves dan GMG en The Scott Trust. Al heeft ook GMG het lastig; de inkomsten van online advertenties lopen terug. Vorig jaar draaide het bedrijf een verlies van 36,5 miljoen pond. De artikelen van The Guardian waren altijd gratis toegankelijk, waardoor ze wereldwijd tientallen miljoenen lezers per maand trekken. Maar dit jaar verlaagde de krant het aantal gratis te lezen stukken naar maximaal twintig per maand. The Observer (met een papieren oplage van ongeveer 80.000) zelf is overigens winstgevend, zij het bescheiden: de winst vorig jaar was 3 miljoen pond.

Om de journalistieke waarborgen te behouden voor The Observer krijgt The Scott Trust ook aandelen in Tortoise Media – ter waarde van 5 miljoen pond – en krijgen ze een plek in de raad van toezicht. Alleen betekent dit niet automatisch dat de stichting ook iets concreets kan doen als het met de koers van de krant toch de verkeerde kant op zou gaan.

Bij de staking vorige week kregen de journalisten steun uit politieke en artistieke hoek: leden van het Britse Lagerhuis kwamen langs, net als kunstenaar Grayson Perry en acteur Jemma Redgrave. Het doel van de staking deze week is om de voorwaarden rond de verkoop te verbeteren en de banen van de redacteuren te beschermen. Observer-redacteuren zouden nog voor een bepaalde periode op banen bij The Guardian mogen blijven solliciteren of gebruik kunnen maken van een gunstige ontslagregeling, al zouden er geen gedwongen ontslagen vallen door de overname.

Lees ook

The Guardian verontschuldigt zich: oprichter dankte rijkdom aan slavernij