De beste stripboeken volgens tekenaar Aimée de Jongh, van wie binnenkort Lord of the flies verschijnt

„Ik had niet verwacht dat het er nog van zou komen”, zegt stripauteur Aimée de Jongh (35). Op 12 september verschijnt haar graphic novel-versie van William Goldings beroemde en gruwelijke roman Lord of the Flies (Heer der vliegen). Het is een verhaal over het beest in de mens, dat Golding in 1954 vertelde aan de hand van jongens van 12 die stranden op een paradijselijk eiland. Dat loopt uit op een brute onderlinge strijd, vol wreedheden die de jongens elkaar aandoen.

„Ik had tien jaar geleden de Britse uitgever al eens gemaild of ik er een graphic novel van mocht maken”, zegt De Jongh. Vanwege rechtenkwesties kon dat niet. „Twee jaar geleden kreeg ik een mailtje of ik het toch nog wilde doen. Dat wilde ik natuurlijk graag.”

De erven van Golding zijn erg zuinig met het toestaan van bewerkingen van het boek – er zijn maar twee verfilmingen en één toneelbewerking. Nu het boek zeventig jaar bestaat leek het hun een goed idee.

In anderhalf jaar tekende De Jongh haar versie van 350 pagina’s, dikker dan de roman. „Die jongetjes veranderen als ze alleen zijn op dat eiland in een soort wrede volwassenen, dat laat zich goed visualiseren in een graphic novel”, zegt De Jongh. Haar boek, de eerste stripversie van Lord of the Flies, komt uit in twintig landen.

Het komt na het internationale succes dat de Rotterdamse stripauteur had met haar eigen graphic novel Dagen van zand uit 2021. In 286 pagina’s vertelt ze daarin hoe mensen leden onder de stofstormen die het midden van de Verenigde Staten teisterden in de jaren dertig. Eerder maakte ze graphic novels als Bloesems in de herfst (2018) en het prachtige, autobiografische Taxi (2019). Voor NRC maakte ze onder meer journalistieke stripreportages over de vluchtelingen op Lesbos en het asielzoekerscentrum in Ter Apel.

Rébecca Dautremer
10. Muizen en mensen (2020)

Aimée de Jongh: „De oorspronkelijke novelle Of Mice and Men van John Steinbeck uit 1939 is heel dun, zo’n tachtig pagina’s. Het is een beknopt verhaal, over het drama rond landarbeider George en de mentaal zwakke Lennie. Rébecca Dautremer heeft daar een graphic novel van wel vierhonderd pagina’s van gemaakt. Ze heeft veel aandacht voor de setting op de boerderij in Californië. Ze neemt de tijd. Ze laat de tekeningen – schilderijen eigenlijk – spreken en ze verspreidt de tekst. Ze vertraagt en bouwt de spanning van minuut tot minuut op. Het boek heeft mij geholpen bij het maken van mijn graphic-novel-versie van Lord of the Flies, omdat ik dacht: het kán gewoon, een getekende versie van een roman maken die dikker is dan het oorspronkelijke boek.”

Cyril Pedrosa
9. Portugal (2011)

„Dit is een autobiografische graphic novel van een striptekenaar die in Frankrijk woont, maar in Portugal is geboren. Hij zit in een depressie, en gaat dan naar Portugal op zoek naar zijn roots. Dat is mooi gedaan. In het begin zijn de tinten somber, maar gaandeweg worden de kleuren steeds uitbundiger en zonniger. Wat ik heel tof aan dit boek vind, is dat het je als lezer alert houdt. Je weet nooit wat er gebeurt als je een pagina omslaat. De traditionele stripvertelvorm van vakje voor vakje kan zomaar overboord gaan. Het gaat een experimentele kant op, soms met schetsen die door elkaar lopen. Het spreekt al je zintuigen aan. Je hoort de krekels bijna tsjirpen.”

Sarah Glidden
8. Rolling Blackouts (2016)

„Journalistieke reportages zijn een dankbaar medium voor strips, omdat je er het verhaal áchter het verhaal mee kan laten zien. Je kan vaak persoonlijker te werk gaan dan in een journalistieke tekst. Ik heb dat voor mijn stripreportages voor NRC op Lesbos en in Ter Apel gemerkt. In dit boek gaat Sarah Glidden op reis met twee journalisten door Turkije, Irak en Syrië. Ze laat zien hoe ze mensen interviewt, soms niet begrijpt. Hoe je verwachtingen hebt als journalist, maar hoe die soms niet uitkomen. Ze stelt zich kwetsbaar op. Het laat ook de grenzen zien van wat je kunt vertellen met een journalistiek verhaal. Dat is noodgedwongen maar een deel van de werkelijkheid, van een groter, heftiger verhaal.”

Nora Krug
7. Heimat (2018)

„Als Amerikaanse werd Nora Krug er steeds aan herinnerd dat ze Duitse voorouders heeft, en begon iedereen steeds weer over de Tweede Wereldoorlog. Ze besefte dat ze eigenlijk heel weinig wist van haar familie in Duitsland in oorlogstijd. Toen dacht ze: ik moet me kwetsbaar opstellen. Ze ging op onderzoek uit, en zocht ook naar verhalen over familieleden die misschien fout waren in de nazitijd. Wat deden die? Moet ik me daarover schuldig voelen? Hoe ben ik daarmee verbonden? Dat zijn universele vragen. Dat doet ze in dit boek heel mooi. Ze begint journalistiek, maar wordt steeds persoonlijker. De vorm is ook mooi: ze gebruikt formulieren, treinkaartjes uit die tijd, het is collage in combinatie met tekeningen.”

Alix Garin
6. Vergeet-mij-niet (2021)

„Dit is een mooi klein verhaal, het graphic-novel-debuut van de Brusselse tekenares over de relatie van een kleindochter die worstelt met haar identiteit en een oma die dement aan het worden is. Ze speelt met de ruimte in dit boek, vertraagt de tijd, en laat dingen weg. Die vorm past goed bij de dementie van die oma en bij de kleindochter die er niet voor durft uit te komen dat ze van meisjes houdt. Het is een soort roadmovie, omdat de kleindochter haar oma eigenlijk ontvoert, met haar instemming, uit het bejaardentehuis dat haar te lastig vindt als beginnend Alzheimerpatiënt. Het is een knap debuut, met zwierige lijnen en vrolijke kleurvlakken.”

Ben Gijsemans
5. Aaron (2020)

„Hoe moet je omgaan met gevoelens die buiten de norm vallen, die niet in de gebruikelijke hokjes passen? Daar gaat Aaron over. Het is prachtig getekend. Je voelt het ‘gevangen zijn in de hokjes’ ook in de stripvorm, want anders dan bijvoorbeeld Portugal is dit verhaal gevat in een strak grid van steeds dezelfde kaders. Daar wil de hoofdpersoon binnen blijven, maar het wordt duidelijk dat Aaron zich aangetrokken voelt tot een kind. Hij wil ontkennen, het is taboe, en die ontkenning voel je. Heel knap gedaan. Er wordt niets opgehemeld. Voor mij gaat het over alle soorten gevoelens die buiten de norm vallen, zoals homoseksualiteit of het niet durven aantrekken van kleding die afwijkt.”

Joe Sacco4. Gaza 1956 (2009)

„Joe Sacco, die al eerder een graphic novel over Palestina maakte, ging voor dit boek naar Gaza, naar Rafah, om te onderzoeken wat er tijdens de Suezcrisis in 1956 gebeurde, toen 275 Palestijnen door Israëlische militairen geëxecuteerd werden. Het gaat over het Palestijnse conflict, over wat je je herinnert, over mensen die elkaar tegenspreken. Het boek is rauw en heftig, en nog steeds actueel. Ondanks het onderwerp zit er ook humor in. Sacco is een pionier van de journalistieke strip, niemand die dat beter en met zoveel empathie doet. Ik ben bij hem op bezoek geweest en hij liet me de originele tekeningen zien, groot en gedetailleerd, erg indrukwekkend. Zeker voor iemand als ik die klein, op A4-formaat, werkt.”

Craig Thompson3. Een deken van sneeuw (2003)

„Ik las dit boek toen ik 16 was, en was helemaal om. Ik wist toen dat ik graphic novels wilde maken. Daarvoor had ik strips als Asterix, Kuifje en Robbedoes gelezen, maar op een gegeven moment vind je dat te kinderachtig. Toen heb ik een tijdje manga gelezen, Japanse strips, maar daar raakte ik ook op uitgegeken. Toen kwam dit boek, over een Amerikaanse jongen uit een streng christelijk milieu, die op een bijbelkamp verliefd wordt op een meisje. Hij wil haar zoenen en meer – maar dat is zondig. Je voelt die worsteling. Ik herkende het natuurlijk wel als meisje dat is opgegroeid in katholiek Brabant.”

Jérémie Moreau2. Les pizzlys (2022)

„Ik las dit boek twee jaar geleden in de trein op de terugweg van het stripfestival van Angoulême, en het blijft maar in mijn hoofd, zo goed vind ik het. De titel Les pizzlys slaat op een echt bestaande kruising tussen ijsberen, polar bears, en grizzlyberen. Pizzlys zijn ontstaan door klimaatverandering: ijsberen komen daardoor in grizzlygebied voor voedsel en paren ook met hen. Maar die klimaatkwestie speelt op de achtergrond, het verhaal gaat over stadsmensen die in de wilde natuur in Alaska verdwalen en moeten overleven. Dat persoonlijke verhaal is zo goed verweven met de klimaatkwestie, je voelt nergens het opgeheven vingertje. Zo kan het ook. En het is prachtig getekend, en gedrukt met fluorescerende inkten om het noorderlicht te tonen. Ik hoop dat het vertaald wordt.”

Art Spiegelman1. Maus (1986)

„Als je één strip in je leven moet lezen is het Maus. Het is het verhaal over Auschwitz en de Holocaust, zoals de vader van Spiegelman dat aan hem vertelde, met de Joden als muizen en de nazi’s als katten. Het is zo cliché het goed te vinden dat het volgens mij wat onderschat wordt door striptekenaars. Ik herlees het vaak en elke keer vind ik het beter. Het is een meesterwerk. De tekeningen zijn rauw, beetje slordig, maar dat past bij dit heftige verhaal. Het persoonlijke dat hij eraan heeft toegevoegd, ook de twijfels over zijn vader die geen aardige man was, voegen echt iets toe aan het vele dat al over de Holocaust geschreven is. Maus is ook het eerste stripverhaal dat als graphic novel erkend werd, het was zo gelaagd dat het gelijkgesteld werd aan literatuur. Zonder Maus geen graphic novels, kan je stellen.”