De 'dikke lieverd' die een kat doodbeet

De zaak

In juli 2022 beet een hond in de stad Groningen een kat dood. Daarop verklaarde de gemeente de hond „gevaarlijk”. Voortaan moest de eigenaresse het dier aanlijnen en muilkorven. Toen de hond, een kruising van bouvier en Mechelse herder, in november vorig jaar opnieuw een kat doodbeet – de eigenaresse bestreed dat – werd de hond in beslag genomen. Een diergedragsdeskundige adviseerde de hond niet terug te plaatsen en zelfs, als herplaatsing elders niet mogelijk zou blijken, te laten inslapen.

Zo besliste de gemeente. De eigenaresse tekende bij de gemeente tevergeefs bezwaar aan tegen de inbeslagname. Vervolgens besliste de civiele rechter in een kort geding dat de gemeente de hond niet hoefde terug te geven, maar het dier evenmin mocht laten inslapen. Zowel eigenaresse als gemeente ging in hoger beroep.

De uitspraak: inslapen toegestaan

Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden oordeelt dat de beslissing van de gemeente goed is onderbouwd: het risico op nieuwe incidenten is te groot en teruggave niet mogelijk. Het hof liet zich overtuigen door het zogeheten Risk-assessmentteam van de Universiteit Utrecht, dat de gemeente voor nieuw onderzoek had ingeschakeld. Het risico op weer een bijtincident is „zeer hoog” voor onder meer katten, „matig” voor kinderen en honden, en „gering” voor volwassenen.

In beslag nemen en eventueel laten inslapen van de hond, als herplaatsing inderdaad onmogelijk blijkt, leidt niet alleen tot heftige emoties, het is ook een inbreuk op het eigendomsrecht. Toch vindt het hof dat in dit geval toelaatbaar op grond van diverse wetten, waaronder de Wet dieren.

De eigenaresse moet de proceskosten en griffierechten van de gemeente betalen: ruim 8.000 euro.

Het commentaar

„Genadeloos”, zegt de eigenaresse over de uitspraak. „Cooper is een dikke lieverd, een schat van een hond!” Ze had nog tijdens de procedure een enquête in de buurt gehouden. Daaruit bleek dat ook kleine kinderen en hun ouders niet bang waren. Op grond van het petitierecht had ze dat in een gesprek voorgehouden aan de burgemeester – vergeefs. Ze heeft er slapeloze nachten van, en daardoor reed ze zelfs, in een eenzijdig ongeval, haar auto total loss. „Er zijn toch alternatieven, zoals regelmatige controles en verplichte cursussen?”

Advocaat Patrick Zoeten van Trip Advocaten Notarissen, die optrad voor de gemeente Groningen, zegt dat procedures over inbeslagname van gevaarlijke honden niet uitzonderlijk zijn. „Hier ging het om overtreding van de aanlijn- en muilkorfplicht en daardoor een nieuw bijtincident. Bijna elke gemeentelijke verordening bevat zo’n regeling voor gevaarlijke honden. Inbeslagname kan een nieuw bijtincident op korte termijn voorkomen en de rust in de buurt doen terugkeren. Herplaatsen is niet eenvoudig; de nieuwe eigenaar zal aan veel voorwaarden moeten voldoen. Dat proces verloopt heel zorgvuldig. Een dier laten inslapen is vanzelfsprekend een laatste middel. Voor de hond waar het om gaat, wordt een nieuw onderkomen gezocht.”

Dat de rechter ook oordeelt over wat er in plaats van teruggeven na de inbeslagname met de hond mag gebeuren, zoals in deze zaak, heeft hij niet vaak meegemaakt. Al ontdekte Zoeten onlangs dat de Raad van State enkele weken geleden terugkwam op eigen eerdere beslissingen: voorheen was het onduidelijk of de gemeente na een inbeslagname de bevoegdheid had een hond te herplaatsen of te laten inslapen. Maar op 9 oktober heeft deze hoogste bestuursrechter aangegeven op grond van welke bevoegdheid dit wél mogelijk is. In die zaak ging het om een hond die duidelijk gevaarlijk bleek voor mensen.

Hoe krijg je het aantal bijtincidenten omlaag? Just de Wit, beleidsadviseur bij stichting Koninklijke Hondenbescherming, buigt zich sinds kort met andere juristen over die vraag. Er zijn geen landelijke regels, vertelt hij. De Regeling agressieve dieren, voor pitbullachtigen, is na zestien jaar in 2009 afgeschaft, omdat die niet meer veiligheid bracht. „Er ligt dus veel op het bordje van de gemeente, en die heeft grote beoordelingsvrijheid. Alle gemeenten voeren een eigen beleid. Er is geen definitie van ‘gevaarlijke hond’. De Hoge Raad, de hoogste civiele rechter, heeft bijvoorbeeld al eens uitgemaakt dat voor preventief ingrijpen zelfs een bijtverleden niet noodzakelijk is.”

Staatssecretaris Jean Rummenie (Landbouw, BBB) werkt nu twee maatregelen tegen agressieve bijthonden uit. Zo zou er een verbod moeten komen op ‘hoogrisicohonden zonder afstammingsbewijs’ en bijtincidenten zouden landelijk moeten worden gemeld en geregistreerd.

Just de Wit zou daarnaast graag regels zien voor een landelijke aanlijn- en muilkorfplicht. „En wij zijn ook voor een verplichte cursus vóórdat je een hond kunt aanschaffen. Je mag ook niet zomaar in een auto rijden. In een cursus kun je leren welke soorten honden bij jou zouden passen en wat er allemaal bij komt kijken. Daarmee hopen we mensen ervoor te behoeden dat ze in een opwelling denken dat het wel gezellig is, een hond erbij, of dat ze het alleen doen voor hun imago.”

Uitspraak: Gerechtshof Arnhem- Leeuwarden, 29 oktober 2024, ECLI:NL:GHARL:2024:6739

Uitspraak: Raad van State, 9 oktober 2024, ECLI:NL:RVS:2024:4083