De oppositieleider filmde zelf maar meteen hoe hij manhaftig over het hek klom in Seoul

Binnen enkele minuten nadat de Zuid-Koreaanse president dinsdag de noodtoestand afkondigde, startte zijn grootste politieke opponent een livestream. Deze Lee Jae-myung, leider van de Democratische Partij, zond live uit hoe hij over het hek bij het parlementsgebouw klom om tégen de noodtoestand te stemmen. Hij vertelde volgers intussen dat hij de Zuid-Koreaanse democratie met zijn leven zou verdedigen en dat de macht niet bij het leger ligt, maar bij het volk. De beelden gingen de hele wereld over. Wie is deze oppositieleider die zelf graag president had willen worden?

Lee leidt sinds 2022 de liberaal gezinde Democratische Partij en nam het tijdens de presidentsverkiezingen van dat jaar op tegen Yoon, die meedeed namens de conservatieve People Power Party. Het was zelfs voor Zuid-Koreaanse begrippen een felle campagne, met veel moddergooien en persoonlijke verwijten. Yoon won met een miniem verschil en werd president, Lee belandde in de oppositie.

Vanuit het parlement werden Lee en zijn partij de luis in de pels van Yoon. In april van dit jaar leed de conservatieve partij een verpletterende nederlaag bij de parlementsverkiezingen – en heeft sindsdien slechts 108 zetels tegenover een absolute meerderheid van 170 zetels van Lees partij. Met die meerderheid heeft Lee geregeld begrotingsplannen van Yoon geblokkeerd, tot diens grote ergernis. Yoon noemde het zelfs als één van de redenen om de militaire noodtoestand uit te roepen – naast meerdere afzettingsprocedures die Lees partij begon tegen leden van Yoons regering.

Lee werd in 1960 in Andong geboren in armoede. Zijn ouders maakten openbare toiletten schoon om aan de kost te komen in een periode dat Zuid-Korea nog een arm land was. Lee ging direct na het afronden van de basisschool in een fabriek werken, omdat voor verder onderwijs geen geld was. In een rubberfabriek raakte hij bij het werk bijna zijn linkerhand kwijt. Naast zijn werk wist hij alsnog een middelbare opleiding af te ronden waardoor hij kon gaan studeren - in 1986 rondde hij zijn studie rechten af, in het jaar voor de val van de militaire dictatuur in Zuid-Korea.

Effectiever in politiek

Met sociale mobiliteit heeft Lee dus veel ervaring. Hij besloot mensenrechtenadvocaat te worden, geïnspireerd door bekende beoefenaars Roh Moo-hyun en Moon Jae-in, die later allebei president van Zuid-Korea zouden worden. Hij zette zich in voor werknemersrechten en leidde een protestactie om een nieuw ziekenhuis te laten bouwen in Seongnam, nadat twee andere ziekenhuizen waren wegbezuinigd. Toen dit mislukte, besloot Lee de politiek in te gaan in de hoop dat het daar wel zou lukken zijn maatschappelijke ideeën te verwezenlijken.

Vijf jaar na de start van zijn politieke loopbaan in 2005 werd Lee burgemeester van Seongnam, een voorstad van Seoul met bijna een miljoen inwoners. In 2018 werd hij gouverneur van Gyeonggi, de provincie met de meeste inwoners in Zuid-Korea. In deze functies vergaarde hij steeds meer politieke bekendheid, onder meer door een lans te breken voor invoering van een basisinkomen en door financiering van sociale woningbouw en welzijnsprogramma’s voor Zuid-Koreaanse kinderen en minderbedeelden. Het leek hem genoeg om in 2022 een gooi te doen naar het presidentschap.

Hoe heroïsch en charismatisch Lee in de nacht van dinsdag op woensdag ook overkwam, onomstreden is hij niet in Zuid-Korea. Vorige maand kreeg hij een jaar voorwaardelijke celstraf opgelegd omdat hij in campagnetijd zou hebben gelogen over een natuurgebied dat de overheid wilde gebruiken voor woningbouw. Hij kondigde aan hiertegen in beroep te gaan, maar als hij verliest, kan hij niet meedoen met volgende presidentsverkiezingen. Ook lopen er meerdere beschuldigingen tegen hem vanwege vermeende corruptie rond vastgoedprojecten.

Aanhangers van Lee zien de kritiek als belastering in een poging van de regering-Yoon om de aandacht af te leiden van de eigen incompetentie. Zij beschouwen Lee als een progressieve houwdegen die origineel durft te denken en – belangrijker nog – iemand die het tegen het Zuid-Koreaanse politieke establishment kan opnemen. Lee wordt geregeld beticht van populisme, omdat hij zegt geldbedragen te zullen overmaken naar alle burgers als hij de verkiezingen wint.

Nu Yoons politieke dagen geteld lijken – de noodtoestand is alweer ontbonden en tegen hem is een afzettingsprocedure gestart – zal Lee naar verwachting opnieuw een gooi willen doen naar het presidentschap, als de rechtbank daar tenminste geen stokje voor steekt.