De verdachte van de aanslag op kerstmarkt Maagdenburg zag Duitse autoriteiten als vijand

Een dag na het drama op de kerstmarkt in Maagdenburg is de grote vraag nog niet beantwoord: waarom deed hij het? Taleb A. wordt er van verdacht vrijdagavond in een gehuurde BMW op hoge snelheid dwars door de kerstmarkt te hebben gereden en daarbij veel slachtoffers te hebben gemaakt. Er zijn al vijf doden te betreuren en honderden gewonden; het precieze aantal slachtoffers is nog onzeker. De autoriteiten spreken van een ‘vermoedelijke aanslag’ en zoeken nog naar een motief. De Süddeutsche Zeitung bericht dat de autoriteiten onder meer kijken naar de rol van islamofobie, maar ook naar eventuele psychische factoren.

Drie minuten nadat Taleb A. zijn aanval op de kerstmarkt zou hebben ingezet, verschijnt er een bericht op zijn X-account. In een verzameling filmpjes beschuldigt hij Duitsland ervan islamcritici te vervolgen, om hun „levens te verwoesten”. Ook hij „wordt vervolgd” zegt hij, iets wat niet door autoriteiten is bevestigd.

Arts en psychotherapeut

Taleb A. woont in Bernburg, een stad met ongeveer 32.000 inwoners, 45 kilometer ten zuiden van Maagdenburg. De vijftigjarige man werkte daar als arts en psychotherapeut in een ziekenhuis. A. groeide op in Saoedi-Arabië, studeerde geneeskunde in Riad en verhuisde in 2006 naar Duitsland. Daar specialiseerde hij zich in psychiatrie. Sinds 2016 heeft hij een permanente verblijfsvergunning. Hij verscheen de afgelopen jaren in de media onder meer vanwege zijn hulp bij asielaanvragen voor vrouwen die hun islamitische thuisland willen verlaten. Tegelijkertijd pleit hij ook voor strenger grensbeleid en roept hij Duitsland op „de grenzen te sluiten voor illegale immigratie”.

De vermoedelijke dader is „islamofoob”, verklaarde de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser zaterdag. Hij uit zich al jaren kritisch over de islam en de sharia. Taleb A. betuigde steun aan de extreemrechtse partij AfD, die volgens hem „anti-islamactivisten kan beschermen tegen de politie”, en aan Elon Musk, die volgens hem „onterecht geclassificeerd wordt als radicaal-rechts”. Op sociale media gaan screenshots rond van twee X-berichten waarin A. PVV-leider Geert Wilders een ‘ware held’ noemt. Op zijn X-account schrijft de man dat „Duitsland Europa wil islamiseren”.

‘Agressiefste criticus’

Als jonge twintiger nam hij afstand van de islam, vertelde Taleb A. in 2019 aan de Frankfurter Allgemeine Zeitung. Aan zijn vrienden vertelde hij wel dat hij niet meer geloofde, net als aan een paar familieleden en collega’s. Maar voor zijn moeder bleef het geheim. Tot hij er in 2016 onder zijn eigen naam voor uit kwam, op zijn Twitteraccount. „Mijn familie haat me”, zegt hij tegen de krant, „omdat ik niet kan geloven dat de hand van een dief afgehakt zou moeten worden”. In het interview met de FAZ noemt hij zich „de agressiefste criticus van de islam in de geschiedenis”. Veel van zijn kritiek in dat interview gaat over de sharia, waar het Saoedische rechtsstelsel op stoelt. Hij bekritiseert bijvoorbeeld rechtsongelijkheid voor vrouwen.

De Duitse krant interviewde hem over de hulp die hij biedt voor mensen, vooral vrouwen, die hulp zoeken bij hun asielaanvraag. Ook de BBC maakte een item over zijn werk. FAZ heeft het interview na de aanval op de kerstmarkt opnieuw geplaatst, met de noot dat zijn recente uitlatingen lijken te wijzen op „paranoïde gedrag”, maar dat daar, zo zegt de krant, in 2019 „nog geen aanwijzingen voor waren”.

‘Geen asiel in Duitsland’

Taleb A. lijkt er van overtuigd te zijn geraakt dat Duitsland Saoedische ex-moslim-vluchtelingen actief tegenwerkt. De website die hij sinds 2017 onderhoudt om vluchtelingen te helpen met hun asielaanvraag, opent sinds december 2023 met: ‘Mijn advies: vraag geen asiel aan in Duitsland’. Kort daarvoor, in november 2023, ging daar nog een zin aan vooraf: ‘Something big will happen in Germany’, ‘Er staat iets groots te gebeuren in Duitsland’. Een paar maanden eerder, in september, sprak Taleb A. op zijn site van „islamitische misdaden” die Duitsland zou begaan tegen de Saoedische oppositie. Die misdaden, schrijft hij, „zullen binnenkort hun straf ontvangen”.

Die gedachte licht Taleb A. toe in een warrig interview dat hij op 12 december nog gaf aan de Rair Foundation USA, een rechts online platform. Hij zegt te kunnen bewijzen dat Duitsland „actief probeert om de levens van Saoedische ex-moslims te verwoesten”, op systematische wijze, of ze nu „binnen of buiten Duitsland zijn, ook als ze niet eens een asielaanvraag willen indienen”. Onduidelijk blijft in het interview welk bewijs hij daarvoor heeft, hij benoemt geen concrete voorbeelden.

Hulp aan vluchtelingen

Op zijn website en op X bracht Taleb A. sporadisch verslag uit van een juridisch conflict tussen hemzelf en een Duitse vluchtelingenhulporganisatie, Säkulare Flüchtlingshilfe, die hij ervan verdacht de vluchtelingen tegen te werken. Hij richtte in 2023 een Telegramkanaal op waarin hij opriep bewijs te verzamelen tegen één van de bestuursleden.

De organisatie plaatste deze zaterdag een verklaring op haar website, waarin ze de aanval betreurt en zich om misverstanden te voorkomen distantieert van de man. Rond of voor 2019 heeft de organisatie gepoogd met de verdachte een samenwerking op te zetten om atheïstische vluchtelingen uit Saoedi-Arabië te ondersteunen. Die samenwerking „mislukte”, aldus de organisatie. Duitse media berichten dat Taleb A. een redelijk geïsoleerd figuur is in de wereld van Saoedische bannelingen. De vluchtelingenorganisatie won een zaak die ze in 2019 tegen Taleb A. aanspanden vanwege smaad en laster, het hoger beroep is nog niet afgerond. In november riep Taleb A. nog op de organisatie te verbieden.