Één camera, 33 fotografen, zeven jaar

Een naakte man op een besneeuwde bergtop in Zwitserland. Een fabriek in Noord-Korea. Een selfie in een autospiegel. Een hond. Wolken boven Noord-Frankrijk. De foto’s in deze serie hebben de meest uiteenlopende onderwerpen en zijn op de meest uiteenlopende plekken gemaakt, door de meest uiteenlopende fotografen. Wat ze delen is dat ze allemaal zwart-wit zijn en dat ze gemaakt zijn met dezelfde camera, de Leica M Monochrom.

Initiatiefnemer van de serie is advocaat, onderhandelaar, auteur (Think Like a Lawyer, Don’t Act Like One) en winkeleigenaar Aernoud Bourdrez (51). Zeven jaar liet hij de camera rondgaan, 33 Nederlandse fotografen en andere creatieven hebben hem een tijdje bij zich gehad. Wat ze fotografeerden, was aan hen.

His Master’s Choice, heet zijn gedeelte van de winkel die Bourdrez samen met zijn vrouw heeft in de Czaar Peterstraat in Amsterdam, een variatie op de His Master’s Voice, ooit een platenlabel. De meester in de rechten verkoopt er (mannen)dingen die in zijn optiek het beste zijn in hun soort: de vierkleurenbalpen van Bic, de Nike Air Tech Challenge II Hot Lava, een thermosfles van Stanley.

Als middelbare scholier begon Bourdrez fanatiek te fotograferen. Nadat hij couturier Max Heymans had gevraagd of hij zijn show mocht fotograferen, werd hij door diens modellen geïntroduceerd bij Frank Govers en andere Nederlandse ontwerpers. Voor Marlboro en Drum, tabaksmerken die destijds concerten organiseerden, maakte hij portretten van artiesten. Op zaterdag werkte hij in een camerawinkel. „Ik kende alle type camera’s, bewaarde alle folders.” Maar hoe bezeten hij ook was van fotografie, op de Gerrit Rietveld Academie werd hij niet toegelaten. Hij ging nog een aantal jaar door, tot hij besefte „dat ik niet de beste fotograaf ben”. Op zijn 25ste stopte hij.

In die elf jaar dat hij actief was als fotograaf, was Henri Cartier-Bresson (1908-2004) Bourdrez’ grote inspiratiebron, vanwege zijn gevoel voor le moment décisif. Cartier-Bresson gebruikte uitsluitend een Leica, een camera die Bourdrez zich als beginnend fotograaf niet kon permitteren.

In zijn winkel hoorde ook een Leica, vond hij. De camera die Bourdrez op het oog had kostte 2.000 euro. Maar bij Leica zelf dachten ze aan de M Monochrom, die ruim vijf keer zo duur was. Dat Bourdrez dat te begrotelijk vond, was geen probleem. Hij mocht hem zo meenemen en ermee doen wat hij wilde. „Ik denk ze de winkel meer zagen als presentatiepunt dan als verkooppunt”, zegt hij. En zo ontstond het plan de camera te laten rouleren. Contacten had hij al: Bourdrez verzamelt fotografie, en heeft tientallen fotografen juridisch bijgestaan. Via streetwearmerk Patta kwam hij in contact met jonge fotografen die hij nog niet kende. De allerjongste deelnemer – tenminste, op het moment dat de foto’s werden genomen – is Rolf van Rooij, hem aangeraden door de Kahmann Gallery in Amsterdam, gespecialiseerd in fotografie. Van Rooij was zeventien toen hij zijn bijdrage maakte, een abstract beeld – wat hij er precies voor fotografeerde, wil hij niet zeggen.

Op vrijwel alle camera’s kun je zwart-witfoto’s maken, en digitale kleurenfoto’s zijn moeiteloos zwart-wit te maken. Maar bij de digitale Leica M Monochrom, een zwart-witcamera, zijn de RGB-filters (rood, groen, blauw) weggehaald, waardoor de foto’s veel meer nuance hebben dan wanneer ze op een ‘gewone’ camera zouden zijn gemaakt. Veel fotografen waren onder de indruk van het resultaat, aldus Bourdrez. Twee hebben hem ook zelf aangeschaft, hoewel hij niet per se gebruiksvriendelijk is. De camera weegt bijna een kilo en is „niet heel makkelijk te bedienen”.

Oorspronkelijk was het Bourdrez’ opzet dat fotografen hem steeds zelf aan een collega zouden doorgeven. Dat werkte niet: de camera bleef wel eens twee maanden ergens liggen zonder dat er iets mee werd gedaan; tussen de tweede en derde foto zat zelfs bijna een jaar. En dus nam hij het zelf over. De mensen die meededen aan het project, leverden overigens niet allemaal iets bij hem in. „Ik begrijp dat wel”, zegt hij. „Je hebt je jaren bekwaamd in een bepaalde techniek, met kleur, en dan moet je in een keer naar zwart-wit. En dan had ik ook nog een paar mensen benaderd die helemaal geen fotograaf waren.” Sanja Marusic, een fotograaf die bekend staat om haar intense kleurgebruik, leverde wel een aantal beelden in. Ook de foto’s van Koos Breukel waren een verrassing voor Bourdrez. „Hij is een echte studiofotograaf, maar is langs het voetbalveld gaan staan met de camera.”

Bourdrez vindt het „ontroerend” dat iedereen belangeloos heeft meegewerkt. „Al die fotografen hebben een bijdrage geleverd aan wat eigenlijk één werk is geworden.”

Het project loopt nog steeds.

In het papieren magazine is van elke deelnemer een foto afgedrukt. Voor deze online versie is een selectie gemaakt.