Georgische Droom kiest dit weekend een nieuwe president, maar de huidige president is niet van plan om op te stappen

Twee presidenten in één land. In die situatie dreigt het door protesten getekende Georgië dit weekend te verzeilen. Als het aan regeringspartij Georgische Droom (GD) ligt, wordt de pro-Russische oud-profvoetballer Micheïl Kavelasjvili deze zaterdag verkozen tot nieuwe president. Hij moet daarmee zittend president Salome Zoerabisjvili opvolgen, die sinds 2018 het ambt bekleedt.

Hoewel haar mandaat eind deze maand afloopt, heeft de uitgesproken pro-Europese Zoerabisjvili al meermaals verklaard niet op te zullen stappen. Dit uit protest tegen de uitslag van de betwiste parlementsverkiezingen eind oktober, waarbij Georgische Droom zichzelf uitriep tot winnaar en daarmee grootschalige protesten uitlokte. „Het is allemaal fictie en een opeenvolging van onrechtmatigheden”, zei Zoerabisjvili vorige week tegen Le Monde .

Lees ook

Groeit Salome Zoerabisjvili, de president van Georgië, uit tot boegbeeld van het verzet?

Volgens Zoerabisjvili heeft noch het pas gekozen parlement, noch de regering, noch de voetballende presidentskandidaat een legitiem mandaat. Zij noemde zichzelf de „enige bron van legitimiteit en continuïteit” in het land en riep de autoritaire en pro-Russische GD-leider Bidzina Ivanisjvili op een compromis te vinden met de bevolking. Volgens Zoerabisjvili willen Georgiërs helemaal geen revolutie en eisen ze alleen „hun stem en hun Europese toekomst terug”. Alleen nieuwe parlementsverkiezingen kunnen volgens haar de rust in het land terugbrengen.

Ondertussen staat haar eigen positie op de tocht. Sinds een grondwetswijziging uit 2018 wordt de Georgische president niet meer direct door de bevolking gekozen, maar door een speciaal kiescollege, dat bestaat uit het 150 leden tellende parlement en afgevaardigden uit de provincies. Die staan vrijwel allemaal onder controle van de regering, waardoor de kandidatuur van Kavelasjvili niet op veel tegenstand hoeft te rekenen. En omdat de Georgische oppositie aangekondigde de stemming te boycotten, lijkt een tweede kiesronde juridisch gezien overbodig.

De 53-jarige Kavelasjvili was in de jaren negentig aanvaller bij onder meer de Zuid-Ossetische club Spartak-Alania, het Britse Manchester City en verschillende Zwitserse clubs. In 2016 werd hij parlementariër namens de Georgische Droom en in 2022 begon hij de politieke beweging ‘Kracht van het Volk’, die zich kenmerkte door een sterke pro-Russische en anti-Amerikaanse agenda. Het was bovendien Kavelasjvili’s groep die de omstreden ‘Russische wet’ bedacht, waarmee ngo’s aangemerkt kunnen worden als ‘buitenlands agent’.

‘Dienaar van Georgische Droom’

De Georgische rechtsgeleerde David Zedelasjvili, universitair docent constitutioneel recht en verbonden aan de denktank Gnomon Wise, noemt, vanuit Tbilisi aan de telefoon, Kavelasjvili niet meer dan een „dienaar” van GD-leider Ivanisjvili. „Hij is ongeschoold, heeft geen manieren en geen politieke ervaring en is volledig afhankelijk van het regime. Dat is precies zoals Ivanisjvili het wil. Hoe minder potentieel zijn kandidaten hebben om zijn macht uit te dagen, hoe waardevoller ze zijn”, zegt hij.

Presidentskandidaat Kavelasjvili is ongeschoold, heeft geen manieren en geen politieke ervaring en is volledig afhankelijk van het regime

Dat Georgische Droom in 2018 de directe presidentsverkiezing afschafte en een parlementair systeem invoerde, was volgens de rechtsgeleerde een duidelijk signaal voor Ivanisjvili’s autoritaire plannen. „Onder het mom van parlementarisme heeft het regime zijn macht grondwettelijk weten te verankeren. Daar komt bij dat Georgië geen tweekamerstelsel heeft om de macht te verdelen, maar enkel een parlement. Het Constitutionele Hof zou de macht moeten controleren, maar dat is eveneens gekaapt door de regering. Kijk alleen al naar het feit dat het Hof de vele klachten over de ongrondwettelijkheid van de parlementsverkiezingen niet eens in overweging heeft genomen.”

Ondertussen groeien de zorgen over de persoonlijke veiligheid van zittend president Zoerabisjvili. Al twee keer begon GD een afzettingsprocedure tegen de 72-jarige, in Frankrijk geboren president. Ook kreeg ze eerder een reisverbod naar Europa opgelegd. In oktober, kort na de omstreden parlementsverkiezingen riep de openbaar aanklager haar op voor verhoor in verband met „verkiezingsfraude”. Tot nog toe trok Zoerabisjvili zich weinig aan van de intimidaties. Vorige week was ze bij de opening van de Notre Dame in Parijs, waar ze onder meer sprak met de Franse president Emmanuel Macron en met aanstaand Amerikaans president Donald Trump.

Rechtsgeleerde Zedelasjvili deelt de zorgen om de presidentiële veiligheid. „Ze kan natuurlijk besluiten om Georgië te verlaten en haar strijd voor democratisering vanuit Europa te voeren, maar van daaruit heeft ze weinig slagkracht.” Haar weigering op te stappen zal hoe dan ook koren zijn op de molen van Ivanisjvili en de Russische propaganda, die haar zullen verwijten de stabiliteit van het land te ondermijnen.

Maandag beslissen Europese lidstaten mogelijk over sancties tegen leden van Georgische Droom. Al is de vraag of Europa onder het huidige Hongaarse EU-voorzitterschap de eenheid kan vinden om de partij aan te pakken, of dat het moet wachten op Polen, dat per januari het voorzitterschap overneemt. De Poolse EU-ambassadeur in Tbilisi, Pawel Herczynski, nam afgelopen week alvast een voorzet en riep op tot sancties. „Wij kunnen ons niet stil houden voor [de daden] van de regering en voor degenen die verantwoordelijk zijn voor het geweld tegen demonstranten”, zei Herczynski.

Lees ook

Repressie tegen oppositie in Georgië neemt toe: politie zet ‘huurlingenagenten’ in om angst te zaaien

Ondertussen gaan de protesten in Tbilisi door en werden al honderden demonstranten en oppositieleden keihard aangepakt. Net als andere regime-critici vertelt Zedelasjvili zich onveilig te voelen, omdat hij doelwit is van lastercampagnes. „Ik word geframed als iemand die met geweld de regering omver wil werpen. Maar vergeleken met sommige collega’s heb ik nog geluk. Zij worden gearresteerd, bedreigd en in elkaar geslagen.”