Geschorste president Yoon weigert medewerking aan onderzoek staatsgreep

Als het aan justitie ligt, brengt de Zuid-Koreaanse president Yoon Suk-yeol Eerste Kerstdag niet door met het uitpakken van cadeautjes onder de boom, maar in een kantoor in Gwacheon, een voorstad net buiten Seoul waar veel overheidsinstellingen zijn gevestigd. Een speciale aanklager die in 2020 is aangesteld om hooggeplaatste functionarissen te vervolgen, heeft Yoon opgeroepen daar woensdagochtend te verschijnen om te worden verhoord in het strafrechtelijk onderzoek naar zijn mislukte staatsgreep eerder deze maand.

Maar Yoon, die na zijn schorsing door het parlement op 14 december niet meer in het openbaar is verschenen, lijkt niet van plan daaraan gehoor te geven. Tot dusverre weigeren Yoon en zijn medewerkers de oproep in ontvangst te nemen. Doorzoeking van zijn ambtswoning en zijn kantoor heeft Yoons beveiliging tot nu toe tegengehouden, en bij een gepland verhoor vorige week kwam hij niet opdagen. Een advocaat van Yoon zei toen dat de president zijn juridische team nog niet rond had. Wel onderzoekt de politie inmiddels de telefoon van de president.

Lees ook

Machtsgreep president Zuid-Korea stuit op het parlement en op zijn eigen partij: na enkele uren wordt militaire noodtoestand weer opgeheven

Yoon wordt ervan verdacht zich schuldig te hebben gemaakt aan rebellie, door op 3 december onverwacht de militaire noodtoestand uit te roepen. Die avond verscheen hij op televisie en stelde onder meer het parlement buiten werking, omdat het land en de volksvertegenwoordiging bedreigd zouden worden door „antistatelijke en pro-Noord-Koreaanse krachten”. Hoewel militairen trachtten hun vergadering te verhinderen, wisten 190 volksvertegenwoordigers die avond de Nationale Assemblee te bereiken en de maatregel terug te draaien.

Het vergrijp waarvan Yoon wordt verdacht, valt niet onder de presidentiële immuniteit. Als hij wordt veroordeeld, kan het 64-jarige staatshoofd daarvoor in theorie de doodstraf krijgen.

Waarzegger

Intussen blijven details over het onderzoek naar de mislukte staatsgreep naar buiten komen. Zo maakte de politie maandag bekend een notitieboek te hebben gevonden tijdens een huiszoeking bij de voormalige baas van de militaire inlichtingendienst. Daarin zouden onder meer verwijzingen zijn aangetroffen naar een plan om een gewelddadige confrontatie met Noord-Korea uit te lokken langs de betwiste westelijke zeegrens tussen beide landen. In de notities staan ook een plan voor een blokkade van het parlement en een lijst van politici, journalisten, vakbondsmensen, religieuze leiders en rechters die opgepakt zouden moeten worden.

De eigenaar van het boekje, Noh Sang-won, werd in 2018 ontslagen na een veroordeling wegens aanranding. Hij is nu actief als waarzegger en sjamaan. Deze Noh staat sterk in de belangstelling, vanwege zijn rol als organisator van een bijeenkomst met drie hoge militairen in een hamburgerrestaurant in een voorstad van Seoul, niet ver van de plek waar hij zijn spirituele diensten houdt. De vier zouden daar twee dagen voor het uitroepen van de noodtoestand hun plannen hebben besproken. Noh en de huidige militaire inlichtingenbaas Moon Sang-ho zijn vorige week aangehouden.

Volgens Zuid-Koreaanse media zou Noh ook met de toenmalige minister van Defensie, Kim Yong-hyun, over de plannen hebben gesproken. Kim werd een week na de couppoging gearresteerd, en deed in detentie een zelfmoordpoging.

Constitutioneel Hof

Ruim anderhalve week na Yoons couppoging stemde het parlement, met medewerking van een deel van diens eigen conservatieve People Power Party, op 14 december voor afzetting van de president. Die is daarmee geschorst, terwijl het Constitutioneel Hof zich over de zaak buigt. Is dat het met Yoons afzetting eens, dan volgen binnen zestig dagen presidentsverkiezingen.

Lees ook

Parlement Zuid-Korea zet president Yoon af na ‘zelfcoup’

Ook aan die procedure heeft Yoon tot nu toe niet meegewerkt, hoewel de jurist Yoon – hij was voor hij president werd procureur-generaal – eerder had laten weten zich zelf bij het hof te zullen verdedigen. Maar documenten gerelateerd aan zijn afzettingsprocedure heeft Yoon tot nu toe evenmin in ontvangst willen nemen. Het Hof liet maandag weten die documenten niettemin als uitgereikt te beschouwen, en komende vrijdag een eerste voorbereidende zitting te zullen houden.

Het Zuid-Koreaanse parlement is intussen begonnen met de benoemingsprocedure van drie nieuwe rechters bij het hof. Dat hoort negen leden te tellen, maar drie zetels zijn vacant. Voor bekrachtiging van de afzetting van Yoon moeten ten minste zes rechters daarmee instemmen.

Yoons conservatieve PPP boycot de debatten over de nieuwe rechters, maar de verwachting is dat de partijloze waarnemend president Han Duck-soo de benoemingen wel zal ondertekenen.