Gevestigde orde krijgt te maken met groot extreemrechts blok in Roemeens parlement

De gevestigde politieke orde heeft stand gehouden bij de Roemeense verkiezingen van zondag. De twee regeringspartijen, de sociaaldemocratische PDS en de christendemocratische PNL, behaalden samen 36,5 procent van de stemmen en zetten waarschijnlijk hun coalitie voort, al dan niet met een derde of vierde partij erbij.

Daarmee blijft de pro-Europese lijn van Roemenië behouden. Een koerswijziging door een mogelijke overwinning van de extreemrechtse partij AUR, die weinig op heeft met de EU, is van de baan. Na de schok van vorig weekend, toen de extreemrechtse, ultranationalistische en partijloze kandidaat Calin Georgescu volkomen onverwacht de eerste ronde van de presidentsverkiezingen won, is dat een opluchting voor pro-Europese krachten binnen en buiten Roemenië.

Maandagavond heeft het Roemeense Constitutioneel Hof de eerste ronde van de presidentsverkiezingen geldig verklaard. Vanwege een klacht van een andere presidentskandidaat besloot het Hof vorige week dat de stemmen van de eerste ronde opnieuw moesten worden geteld. De klacht is ongeldig verklaard, circa 640.000 stemmen van Roemenen uit het buitenland blijven buiten beschouwing. Dit betekent dat aanstaande zondag, 8 december, de tweede ronde van de presidentsverkiezingen plaatsvindt.

De pro-Russische Calin Georgescu neemt het hierbij op tegen de pro-Europese kandidaat Elena Lasconi, leider van de liberale partij USR. In een maandag gepubliceerde peiling van bureau CURS heeft Georgescu een riante voorsprong: hij zou in de tweede ronde bijna 58 procent van de stemmen krijgen, tegen 42 procent voor Lasconi.

Extreemrechts in parlement

In het parlement krijgt extreemrechts sowieso een sterke vertegenwoordiging. AUR, met partijleider George Simion, haalde ruim 18 procent van de bijna 9,5 miljoen uitgebrachte stemmen – op een bevolking van 19 miljoen – en werd daarmee de tweede partij, na de sociaaldemocratische PSD met ruim 22 procent.

Opmerkelijk is de winst van twee andere, jonge extreemrechtse partijen. SOS RO, geleid door de vanwege antisemitische uitspraken omstreden Europarlementariër Diana Sosoaca en opgericht in 2021, haalde 7,8 procent van de stemmen. POT (Partij van Jonge Mensen, opgericht in 2024) haalde 6,4 procent.

Samen zijn AUR, SOS RO en POT goed voor 32,5 procent van de stemmen. Drie van de zeven partijen die de kiesdrempel hebben gehaald laten zich kwalificeren als extreemrechts en zeer nationalistisch. Zelf noemen ze zichzelf liever de ‘soevereinen’, als alternatief voor de ‘globalisten’.

Corruptie en armoede

Beide verkiezingen, voor president en parlement, tonen grote onvrede over de huidige politiek. Roemenen verwijten de traditionele partijen corruptie en vriendjespolitiek, en onvermogen om iets te doen aan de blijvende armoede en het torenhoge begrotingstekort. De belangrijke rol die Roemenië speelt in de verdediging van NAVO’s oostflank is vooral in het belang van Europa en levert de inwoners weinig direct voordeel.

Na de winst van de gevestigde partijen is de politieke onrust dan ook nog niet voorbij. Al is het Roemeense presidentschap vooral ceremonieel van aard, de voorlopige overwinning van Georgescu heeft het land op z’n kop gezet. Zijn bijnaam „TikTok Messiah” dankt Georgescu aan zijn succes op het sociale mediaplatform en aan zijn spiritueel-religieuze presentatie.

Lees ook

over de onverwachte overwinning van Georgescu

De verstorende rol van TikTok in de campagne werd vorige week bevestigd door de Veiligheidsraad, die oordeelde dat „een kandidaat heeft geprofiteerd van bevoordeling door TikTok door hem niet aan te merken als politieke kandidaat”. De raad spreekt ook over cyberaanvallen met beïnvloeding van het verkiezingsproces als doel.

Politieke keuze van Hof

De overwinning van Georgescu in de eerste ronde en de rol van TikTok daarbij waren niet de reden voor de hertelling. Het Constitutioneel Hof besloot tot de hertelling vanwege klacht over een relatief kleine kwestie; stemmen van een afgehaakte kandidaat zouden op oneigenlijke wijze bij de nummer twee, Elena Lasconi van de liberale partij USR, zijn beland.

Lasconi won in de eerste ronde verrassend en met een klein verschil van PDS-kandidaat en huidig premier Marcel Ciolacu. De tweede ronde gaat tussen de eerste twee kandidaten en sluit Ciolacu dus uit. Hertelling en nieuwe verkiezingen waren in zijn voordeel.

Besluiten van het Constitutioneel Hof worden gezien als politieke keuzes. Regeringspartij PDS heeft vier van de negen rechters in het Hof benoemd. In oktober sloot het Hof SOS RO-leider Sosoaca uit van de presidentsverkiezingen omdat ze de grondwet niet zou respecteren en Roemenië’s lidmaatschap van de NAVO en de EU in gevaar zou brengen. Dat besluit leidde tot veel kritiek van politici en juristen.