Hoe ga ik om met mijn geradicaliseerde neef?

Een neef is de laatste jaren steeds meer opgeschoven naar de radicaalrechtse hoek. Tijdens het jaarlijkse familiefeest verkondigt hij graag luidkeels zijn denkbeelden, die doorspekt zijn van complottheorieën, en hij maakt denigrerende opmerkingen over vrouwen en gemarginaliseerde groepen als trans personen. Tot nu toe was het mijn strategie om niet op zijn provocaties in te gaan en van onderwerp te veranderen. Na twee familiefeestloze jaren staat er weer een editie voor de deur. Hoe kan ik het beste met deze neef omgaan? Uit de weg gaan, om een licht ontvlambare discussie te voorkomen, of vol gas in discussie gaan en daarmee mogelijk de sfeer bederven?

Een discussie waarbij bij voorbaat vast staat dat geen van beide partijen ook maar in het minst van plan zijn iets aan hun denkbeelden te veranderen heeft erg weinig zin. Dat men er soms toch aan begint is eigenlijk vooral voor het eigen geweten, om niet het gevoel te hebben dat er geen verzet of geen tegenspraak is geweest; zwijgen lijkt toch een soort laf instemmen. Maar de spanning loopt dan inderdaad nogal op met ruzie-achtige toestanden tot gevolg. Geen van beide lijkt dus de juiste tactiek. Wat wel kan is zoiets zeggen als : ‘je weet dat ik daar anders over denk’ of ‘ja dat vind jij allemaal, dat weten we wel’ of nog beter, een grapje maken, liefst over iets waar jullie het wel over eens zijn (het gebrek aan daadkracht van de regering of zoiets, dat vindt iedereen altijd). Afleiden, kortom en niet te veel op in gaan, dan houdt de neef op den duur ook wel op. Hoewel nooit helemaal. Zucht.

Marjoleine de Vos (65)

Er zijn allerlei verstandige adviezen te vinden over de omgang met complotdenkers of radicaliserende familieleden. Begrip tonen voor zorgen, vragen stellen, luisteren en niet proberen de ander met feiten te overtuigen. Maar je moet ook jezelf kennen: houdt u van een beetje reuring of een stevig socratisch gesprek? Of bent u eerder het harmonieuze, conflictmijdende type? En dan is er nog het karakter van de familie. In sommige families is ruziemaken een soort gezelschapsspel, dat wordt afgesloten met een toost en een omhelzing. In andere kan de kleinste oprisping een jarenlange brouille veroorzaken. Misschien kunt u, als er een organisator of initiatiefnemer is, vragen of die uw ergernis deelt en samen een list verzinnen. Kan de neef bijvoorbeeld onklaar worden gemaakt door hem chef barbecue te maken? De sfeer bederven lijkt me geen serieuze optie, dan kunt u beter thuisblijven.

Martine Kamsma (48)

Ik zou zeggen: vol gas tegenin gaan. Zijn radicale ideeën onweersproken laten of ‘agree to disagree’ op onderwerpen als racisme en seksisme lijken me zelfverraad. Je weet immers dat het een kwestie van beschaving en fatsoen is. Dat kun je ook verbaal duidelijk maken, zonder je te verlagen tot zijn niveau. Extreme denkbeelden hoeven niet met fluwelen handschoenen aangepakt te worden, ook al is het familie. Bovendien, je hebt hem twee jaar niet gesproken – dan kun je ook prima zonder hem.

Lotfi El Hamidi (35)

Illustratie Lotte Dijkstra