Hoe herken ik signalen van seksueel misbruik?

Moeder: „Seksueel overschrijdend gedrag kan overal plaatsvinden. Op de bso, op de sportclub. Maar ook tijdens logeerpartijtjes door oudere zussen of broers van een vriendje of vriendinnetje, of door de vrienden van oudere zussen en broers. Kinderen kunnen er ook via social media mee te maken krijgen; dat hun gevraagd wordt seksuele handelingen voor de camera te verrichten bijvoorbeeld. Porno toegestuurd krijgen op deze leeftijd beschouw ik ook als seksueel overschrijdend gedrag. Of als er beeldmateriaal in een groepsapp wordt rondgestuurd waarop ze zich net aan het omkleden zijn. Ik heb een dochter van 8 en een zoon van 11. Hoe herken ik bij mijn kinderen dat ze te maken hebben gehad met seksueel overschrijdend gedrag? Ik heb zelf als kind vervelende dingen meegemaakt. Op welke signalen moet ik letten?”

Preventief checken

Yuri Ohlrichs: „Een afvinklijstje met signalen heeft helaas weinig zin. Iedereen reageert op een eigen manier op grensoverschrijdend gedrag of misbruik. Soms is er aan kinderen die zoiets overkomt, jarenlang niks te zien.

„Wat ouders kunnen doen, is preventief te werk gaan. Kijk wat het protocol is op kinderdagverblijf en bso. Hoe is de screening van personeel? Wat is het beleid wat betreft het aantal leiders dat voor de groep staat? Is er bij verschonen en wc-bezoek altijd meer dan één personeelslid aanwezig? Heeft de sportclub als beleid dat een coach nooit alleen met kinderen in een kleedkamer mag zijn?

„Check ook het protocol op de scholen van uw kinderen. Informeer of de school lessen seksuele voorlichting biedt waar kinderen zich veilig voelen om iets te delen.

„U kunt met uw kinderen over dit onderwerp praten met behulp van speciale jeugdliteratuur, zoals Charlie, een boek over aanraken en aanzitten.

„Vertel uw kinderen dat ze u altijd in vertrouwen kunnen nemen, en dat jullie dan eerst sámen naar een oplossing op zoek gaan. Kinderen vertellen soms iets niet uit loyaliteit tegenover de dader, of uit angst voor repercussies.”

Betrouwbare volwassenen

Belle Barbe: „Het begint ermee te erkennen dat uw eigen nare ervaringen uw beeld hebben gekleurd. We noemen dat intergenerationeel trauma: de trauma’s die ouders onbewust en vaak ongewild doorgeven aan kinderen. Het is goed om te onderzoeken in hoeverre uw eigen verleden uw bezorgdheid kleurt.

„Er is helaas geen specifieke signalenlijst voor seksueel misbruik of seksueel overschrijdend gedrag. Een specifiek signaal betekent dat het niets anders kan betekenen dan seksueel misbruik. Dan hebben we het alleen over een soa of een zwangerschap. Andere signalen, zoals weer in bed plassen, of teruggetrokken zijn, kunnen ook door iets anders ontstaan.

„Het meest zinvolle is thuis een veilig ‘klimaat’ ontwikkelen waarin uw kinderen zich durven uitspreken. Dat betekent dat seksualiteit een normaal gespreksonderwerp is, waar ook vrolijk over kan worden gesproken. Dat er leeftijdspecifieke boeken over dit onderwerp op hun slaapkamers staan.

„Wat u nog meer kunt doen is vertellen dat er een verschil is tussen leuke en nare geheimen. Over de eerste hoef je niks te zeggen. Met de andere ga je naar een volwassene die je kunt vertrouwen. Aangezien 85 procent van het misbruik zich in de eigen kring afspeelt, zou dat ook een volwassene buiten de familie kunnen zijn.

„Mocht u vermoedens hebben, stel neutrale vragen: wat is er gebeurd, en hoe vond jij dat? En geen suggestieve: heeft iemand iets bij jou gedaan wat je niet fijn vond? Zoek hulp bij een plaatselijke afdeling van het Centrum Seksueel Geweld.”