Is Shamima Begum een zielepoot die als onzekere puber van vijftien jaar door Islamitische Staat werd verleid, of is ze een gevaarlijke feeks die precies wist wat ze deed toen ze in 2015 met twee even oude vriendinnen uit Londen naar het kalifaat afreisde? Wat vindt u ervan? Mag ze terug naar huis, uit een ellendig gevangenkamp in Noordoost-Syrië waar ze sinds de val van het IS-kalifaat in maart 2019 bivakkeert, of moet ze het daar maar verder uitzoeken?
Even terug: toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Sajid Javid ontnam haar in 2019 de Britse nationaliteit (ze bezit via haar ouders ook de Bengaalse) om redenen van nationale veiligheid, een stap die door het Hooggerechtshof werd bevestigd. Ze tekende beroep aan en deze week, woensdag om precies te zijn, hakt de Speciale Commissie van Beroep in Immigratiezaken de knoop door.
Ik belandde bij Shamima door de omslagfoto van het magazine van The Times van 7 februari en door de lopende, tiendelige podcastserie van de BBC. Destijds als IS-bruid van top tot teen in zwarte lappen verhuld, en nu die foto! Wow! Voor het geval u Google niet bij de hand heeft: hemdje, blote schouders, strakke zwarte broek met modieuze scheuren, lange haren die volgens de laatste haarmode vanonder haar pet waaien. Pet nog als minihouvast aan vroeger?
Unveiled, The Confessions of Shamima Begum, zo lokt de cover naar acht pagina’s vraaggesprek. Niet mij, want betaalmuur, maar ik heb wel geluisterd naar de eerste zes afleveringen van de BBC-podcast The Shamima Begum Story, het vervolg op I’m Not a Monster, over de reis van een Amerikaans gezin naar het kalifaat en weer terug. Woensdag komt deel zeven online. Als u tijd heeft: het is de moeite waard, de Amerikaanse serie ook trouwens. De maker van allebei, Josh Baker, heeft er jarenlang aan gewerkt en Shamima urenlang geïnterviewd in het kamp waar ze vastzit. Hij heeft ook haar Nederlandse echtgenoot Yago Riedijk gesproken in zijn Koerdische gevangenis. Ze trouwden in 2015 na een verloving van tien minuten. Ze vond hem eerst wel grappig en later agressief; hij noemt haar „een lege bladzij”. Drie kinderen, allemaal gestorven.
Heeft ze spijt? Eigenlijk niet, zou ik zeggen. Toen ze in 2019 door Britse journalisten in een kamp werd ontdekt, had ze begrip voor een IS-aanslag op een concert in Manchester van Ariana Grande (22 doden) – dat moesten we gewoon zien als vergelding voor de vrouwen en kinderen die in het kalifaat werden gedood. Nu zegt ze: „Ik ben geen slecht mens.” Dat is niet synoniem aan spijt.
Jezidi’s, overlevenden van de IS-genocide, hebben felle kritiek op de „onprofessionele” berichtgeving door BBC en Times; andere Britse media hebben dat ook, maar ja, Britse tabloids. Maar, andere vraag: of ze nou slecht is of niet, maakt haar dat zo gevaarlijk dat ze daar moet blijven? Of is het hoe dan ook beter voor de veiligheid van u, mij en de wereld, om haar en de duizenden andere buitenlanders die nog vastzitten in die kampen in Syrië, terug te halen en te berechten? Zoals die twaalf IS-vrouwen die nu in Rotterdam voor de rechter staan.
In hun zestiende rapport (1 februari) over het gevaar van IS voor internationale vrede en veiligheid hameren de VN op repatriëring. Niet alleen om redenen van menselijkheid – denk aan al die kinderen die er ook zitten – maar nog meer om IS niet een leger rekruten cadeau te doen. Want het kalifaat is wel weg, maar IS bepaald niet.
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.