‘Nu kan Thea Beckman mijn klimaatangst niet meer sussen’

Het moet niet makkelijk geweest zijn om in de jaren tachtig op te groeien: een dreigende kernoorlog, milieurampen en gelijkheid tussen man en vrouw moesten nog hard bevochten worden. Ik kan me dat enkel voorstellen, als late nineties kind. Niet dat het in die jaren daarna veel beter werd, maar de kernoorlog werd in ieder geval grotendeels afgewend en de gelijkheid tussen man en vrouw verbeterde.

Dat wist Thea Beckman nog niet toen ze in 1985 het eerste deel van de dystopische/utopische Thule-trilogie publiceerde. Bijna twintig jaar later las ik dat boek, Kinderen van Moeder Aarde – ik moet een jaar of tien zijn geweest. Wanneer ik me voor het eerst bewust werd van de uitdagingen waar de wereld mee te kampen heeft, weet ik niet meer, maar wel dat Beckman een grote invloed op die bewustwording had.

Het was sowieso spannend, wat ze beschreef. De wereld is na een grote kernoorlog compleet veranderd door verschuivende continenten. Niet alleen dat, de aarde is ook nog eens gekanteld op haar as, dus Groenland is een natuurparadijs. Daar ontwikkelt zich een beschaving die de naam Thule krijgt, waar vrouwen het voor het zeggen hebben en men alleen maar oud vlees eet – dieren staan centraal en worden niet geslacht maar sterven een natuurlijke dood. Bij het teruglezen realiseerde ik me ineens dat Beckman niet alleen mijn bewustwording beïnvloedde, maar ook mijn activisme. Sinds ik dit boek ken, ben ik vegetariër.

Maar dat terzijde: een paradijs kan natuurlijk niet lang een paradijs blijven en al vanaf de eerste pagina’s maak je kennis met de scheurtjes in het ideaalplaatje. De Konegazoon Christian (Konega is Thuleens voor koningin) komt in opstand tegen zijn opgelegde rol als ‘fokpaard’ van de volgende koningin. Ook komen de Badenaren, die je met niet heel veel fantasie kan beschouwen als een herinterpretatie van het Duitse volk ten tijde van de industriële revolutie. Met vieze stoomschepen en seksistische, kapitalistische ideeën komen zij de haven van de hoofdstad binnen varen op expeditie naar het verloren Groenland. En er is ook nog een Vatersuche, want Christans vader vertrok ooit na ruzie met de Konega over zijn positie.

Tegelijkertijd valt me nu op dat sommige ideeën ook een houdbaarheidsdatum hebben.

Achter dit verhaal komt duidelijk naar voren dat het een ideeënroman is voor kinderen, met vragen als: kan je technologische vooruitgang echt tegenhouden? En is het wel juist om mannen weg te zetten als ruwe krachtpatsers, ten behoeve van meer macht voor vrouwen? Toen ik tien jaar was vond ik dat al fascinerend en nu bij herlezing weer.

Tegelijkertijd valt me nu op dat sommige ideeën ook een houdbaarheidsdatum hebben. Het idee van een Moeder Aarde die zich kan herpakken na zoiets als een kernoorlog met nog een plek voor mensen, komt met de huidige klimaatcrisis bijna potsierlijk over.

En meer persoonlijk: op mijn tiende kon Beckman met haar paradijs mijn klimaatangst nog sussen, maar nu blijf ik toch, boek uit, met een knoop in mijn maag achter. Ik zie de Badenaren van deze tijd – denk aan een volk bestaande uit een mix van Elon Musk en Poetin – zich niet rustig overgeven aan de zachtaardige ideeën van de hedendaagse Thulenen. Ik zou niet eens weten wie het hedendaagse equivalent daarvan zou kunnen zijn.

Toen was wel duidelijk waar Beckman haar ideale wereld op baseerde. Een mix van de vredesbeweging, de vroege klimaatactivisten en feministen, waar ze zelf ook een onderdeel van was, en die ik me voorstel als optimistisch, iets wat ik met het volwassen worden toch ben kwijt geraakt. Zo positief als haar Thulenaren hoop ik ooit weer te zijn, om weer te strijden voor de idealen waar ik voor sta.