Raad van State: Wageningse universiteit mag doctorsgraad intrekken

Een universiteit mag een ten onrechte verleende doctorsgraad intrekken, ook al is die bevoegdheid niet wettelijk geregeld. Dat blijkt uit de uitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State in het hoger beroep van een Griekse econometrist tegen het intrekken van zijn doctorstitel door Wageningen University.

De Griekse onderzoeker promoveerde in 2017 in Wageningen op een historisch onderzoek naar de invloed van extreme weersomstandigheden op de economische ontwikkeling van Britse koloniën ten zuiden van de Sahara. Negen maanden na de verdediging van zijn proefschrift werd hij door zijn promotoren en een voormalige collega-promovendus beschuldigd van datamanipulatie. De Wageningse en landelijke integriteitscommissies die de beschuldigingen onderzochten, kwamen tot de conclusie dat de Griekse onderzoeker doelbewust historische gegevens heeft gefabriceerd en verdraaid. Wageningen University trok daarop de doctorsgraad in.

Dat een wettelijke regeling voor het intrekken van een doctorstitel ontbreekt, staat volgens de bestuursrechters van de Raad van State de intrekking ervan niet in de weg. Het college van promoties dat de doctorstitels toekent, kan een ten onrechte verleende graad ook weer intrekken, mits de onregelmatigheden die na de promotie aan het licht zijn gekomen, zorgvuldig zijn onderzocht.

Rapporten van deskundigen

Uit de rapporten van deskundigen die zijn geraadpleegd door het Wageningse college van promoties, blijkt volgens de Raad van State dat er relevante verschillen zitten tussen de gebruikte data in het proefschrift van de Griekse onderzoeker en de originele data in de Britse koloniale archieven die hij raadpleegde. Omdat de onderzoeker die verschillen niet heeft toegelicht in zijn proefschrift en later ook niet heeft verantwoord, is komen vast te staan dat hij de wetenschappelijke integriteit heeft geschonden, aldus de bestuursrechters. Als dat voorafgaand aan de promotie bekend was geweest, zou de doctorsgraad niet zijn verleend.

De Griekse onderzoeker is het niet eens met de uitspraak. „Het is een hard gelag voor hem”, stelt zijn advocaat Bas de Moor. „Maar de hoogste bestuursrechter heeft gesproken. Hier moeten we het mee doen.”

Wageningen University is blij dat nu is vast komen te staan dat universiteiten in hun recht staan bij het intrekken van doctorsgraden als achteraf blijkt dat een promovendus heeft gefraudeerd en dat de Raad van State oordeelt dat de universiteit heeft voldaan aan de zware bewijslast die daarvoor nodig is. De uitspraak van de Raad van State is niet alleen van belang voor de Wageningse universiteit, „maar voor alle andere universiteiten en de wetenschap”, aldus een woordvoerder in een schriftelijke reactie. „Tenslotte is klip en klaar dat Wageningen University correct en accuraat de procedures heeft gevolgd, inclusief de zorgvuldige begeleiding van de PhD-kandidaat.” Tijdens de zitting bij de Raad van State op 30 oktober verweet de Griekse onderzoeker zijn voormalige promotor hem slecht begeleid te hebben, waardoor er fouten in zijn proefschrift konden komen.

Niet verbaasd

Benthe van Wanrooij, voorzitter van het Promovendi Netwerk Nederland (PNN), is niet verbaasd dat de Raad van State concludeert dat een universiteit een ten onrechte verleende doctorstitel weer kan intrekken. „Dat staat niet in de WHW [Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek], maar volgens de bestuursrechtspraak heb je die bevoegdheid wel. Het is daarbij wel van belang dat er goed onderscheid wordt gemaakt tussen wetenschapsfraude en het maken van fouten. Wij gaan ervan uit dat dat in deze zaak goed is onderzocht.”

„Het is goed dat een titel ingetrokken kan worden als er echt sprake is van fraude”, aldus Van Wanrooij. „Maar het moet geen common practice worden. Je moet natuurlijk voorkomen dat achteraf fouten in een proefschrift worden ontdekt. Je wilt dat het eerder ontdekt wordt en dat valt of staat met goede begeleiding van promovendi en daar schort het vaak aan.”