‘Sinds 2011 hebben we op dit moment gewacht, onze blijdschap is onbeschrijflijk’

Op de centrale rotonde van het Druzische dorp Majdal Shams is het feest. Er wapperen vlaggen van de Syrische revolutie, naast de veelkleurige Druzenvlag. Auto’s rijden met open ramen toeterend rond. Er worden koekjes uitgedeeld. Tientallen mensen staan te zingen op straat: „Nooit voor altijd. Lang leve Syrië. Assad is gevallen.” Het is een woordspeling op een lied van Assad-loyalisten, die ‘Assad voor altijd’ zongen.

Tussen de menigte staat de betraande Rima Abu Saleh Safadi (49), die een ingelijst portret van haar broer Emad Ali Abu Saleh vasthoudt. Tien jaar geleden, vertelt ze, werd hij op 44-jarige leeftijd doodgemarteld in de Far’ Filastin gevangenis in Damascus.

Voor hij werd opgepakt, werkte Emad als dokter in Syrië, en behandelde in zijn praktijk onder meer gewonde opponenten van Assad. „In juni 2013 werd hij gearresteerd, en op 18 december 2014 kregen we een overlijdensbericht”, vertelt Rima. „Op het papier stond als oorzaak enkel ‘hartstilstand’.”

Ook in Majdal Shams stroomden de afgelopen dagen beelden binnen van gevangenen die uit Assads beruchte gevangenissen worden bevrijd. „Dit is het moment waar mijn broer altijd van had gedroomd. Het verdriet is niet makkelijk, maar vandaag zijn we allemaal blij. We droomden van de val van het regime. Dat het ineens zo snel zou gaan konden we ons niet voorstellen.”

Rima Abu Saleh (midden) posteert met familieleden en houdt de foto van haar broer vast Emad Ali Saleh die in een Syrische gevangenis om het leven is gekomen.

Majdal Shams ligt op de door Israël in de oorlog van 1967 bezette Syrische Hoogvlakte van Golan. In 1981 heeft Israël het gebied unilateraal geannexeerd. Internationaal wordt de Hoogvlakte van Golan als illegaal bezet Syrisch gebied beschouwd. De Amerikaanse president Donald Trump brak in 2019 met deze consensus door de annexatie te erkennen. De Druzische inwoners beschouwen zichzelf veelal als Syriërs, slechts een minderheid heeft een Israëlisch paspoort.

Bufferzone

Net naast het dorp ligt een bufferzone tussen het door Israël bezette Syrische gebied en de rest van Syrië, gecreëerd na de staakt-het-vuren-overeenkomst van 1974, volgend op de oorlog tussen Egypte, Syrië en Israël in oktober 1973. De zone, waarin ook verschillende Syrische dorpen liggen, wordt gecontroleerd door UNDOF: waarnemers van de VN.

De familie van Rima Abu Saleh komt oorspronkelijk uit Majdal Shams, maar trok begin jaren zeventig, na de Israëlische bezetting, naar Jaramana, op het platteland van Damascus. Haar broer Emad werd geboren in Majdal Shams, zij in Syrië. Na haar huwelijk ging ze in Majdal Shams wonen. Over de revolutie van 2011 en de latere burgeroorlog in Syrië is Majdal Shams altijd politiek verdeeld geweest, vertelt ze. „Maar ik denk dat er na vandaag niemand meer achter het oude regime staat”.

Onder de feestvierders is ook de in Majdal Shams geboren Anzar Ayub Brik (55). Ze heeft familieleden in de Syrische plaatsen Suweidah en Jaramana, maar is zelf nooit in Syrië geweest. „Wij zijn Arabische Syriërs. Sinds 2011 hebben we op dit moment gewacht. Onze blijdschap is onbeschrijflijk. Hij [Assad] verraadde zijn eigen volk. Maar tirannie kan niet eeuwig voortduren. De landen die hem steunden, hebben hem verlaten.”  Ook Brik benadrukt de verdeeldheid in Majdal Shams: „Een deel is oppositie, en een deel is loyaal [aan Assad]. De meesten respecteerden elkaars opvattingen, maar soms waren er ruzies. Uiteindelijk waren wij het sterkst. We hebben gewonnen.”

Afgelopen juli voltrok zich in Majdal Shams een drama toen een raket van Hezbollah insloeg op een voetbalveld. Hezbollah had zich op 8 oktober vorig jaar in de Gaza-oorlog gemengd door raketten af te vuren op de bezette Hoogvlakte van Golan en later Noord-Israël. Die julidag werden twaalf kinderen gedood. Het dorp was in diepe rouw. „Die dag was heel Majdal Shams verenigd,” zegt Brik. Hoewel inwoners zichzelf als Syriërs beschouwen, spraken Israëlische politici al snel van een nationale catastrofe.

Sinds het begin van de Gaza-oorlog heeft Israël herhaaldelijk luchtaanvallen uitgevoerd op Syrisch grondgebied, volgens Israël tegen Assads bondgenoten Hezbollah en Iran. Afgelopen november meldde de BBC dat volgens de VN-waarnemers Israël de overeenkomst van 1974 heeft geschonden door greppels te graven binnen de bufferzone.

Luchtaanvallen van Israël

Hoewel de Israëlische premier Benjamin Netanyahu na de val van Assad sprak van een „historische dag”, wordt de razendsnelle opmars van de rebellen van Hayat Tahrir al-Sham (HTS) door zijn regering ook met zorgen bekeken.  De nom de guerre van HTS-leider Ahmed Hussein al-Shar’a is ‘al-Jolani’. Die naam verwijst naar de Hoogvlakte van Golan, van waaruit zijn grootvaders familie, zo vertelde hij in een interview, in de oorlog van 1967 naar Damascus vluchtte.

De nom de guerre van HTS-leider Ahmed Hussein al-Shar’a, ‘al-Jolani’, verwijst naar de Hoogvlakte van Golan

Na het succes van Jolani wordt in Israël gevreesd dat strategische wapens en de luchtmacht van het Assad-regime in handen van de rebellen vallen. Het Israëlische leger voerde zondag daarom diverse luchtaanvallen uit op militaire doelen in Syrië. Rechtse politici willen dat Israël zijn greep op de Syrische Hoogvlakte van Golan verder verstevigt, of uitbreidt.

Netanyahu zei zondag dat het Israëlische leger de door de VN gecontroleerde bufferzone moet innemen. In Majdal Shams was op zondagmiddag net buiten de bufferzone te zien hoe het leger daar zijn aanwezigheid versterkte met tanks. Later die dag wordt bekend dat het leger het deel van de Jabal al-Sheikh (de Hermon-berg genoemd in Israël) heeft ingenomen dat in het niet-bezette deel van Syrië ligt.

„Israël maakt misbruik van het moment om de controle over Syrisch gebied te verstevigen”, meent Yasser Khanger (46), die op de rotonde met een grote Syrische revolutievlag zwaait die hij tot voorkort in zijn huis bewaarde. Afgelopen week kwam hij speciaal naar zijn geboorteplaats Majdal Shams vanuit Ramallah, waar hij cultuurstudies doceert aan de Birzeit Universiteit, om het nieuws in Syrië van dichtbij te volgen.

„Vandaag vieren we feest, omdat we een deel van Syrië zijn. Het regime heeft Syrië vanaf 1971 met ijzeren hand bestuurd. Veel Syriërs kennen niet anders dan de Assads”, zegt Khanger. Zijn hoop voor de toekomst? „Een einde aan de verdeeldheid. En dat we niet alleen de heerser veranderen, maar ook het regime.”

Lees ook

Bashar al-Assad: brute dictator vol geldingsdrang die Syrië verschroeide