Te midden van een economische crisis maakt Ghana’s oud-president Mahama een comeback

Hij krijgt nog een tweede kans. John Dramani Mahama, Ghana’s oud-president die in 2017 na een door schandalen geplaagde termijn moest plaatsmaken, is zondag opnieuw verkozen tot president van het West-Afrikaanse land. Ook won zijn National Democratic Congress (NDC) de meerderheid in het parlement. De Ghanezen hebben de regering afgestraft voor de economische crisis in het land, die geldt als een van de zwaarste in decennia.

Lees ook

Extreme prijsstijgingen leiden tot woede West-Afrikanen: ‘Meneer de president, waar is ons geld?’

Nog voor de kiescommissie met een officiële uitslag kwam, erkende Ghana’s vicepresident en kandidaat voor regeringspartij New Patriotic Party (NPP) Mahamudu Bawumia zondagochtend zijn verlies. „Ghanezen hebben voor verandering gekozen”, zei de politicus, wiens partij sinds in 1992 de democratie terugkeerde in Ghana om-en-om heeft geregeerd met de NDC. „Wij respecteren dat besluit met alle nederigheid.”

„Ghana moet worden gered”, hield de inmiddels 66-jarige Mahama zijn landgenoten tijdens de campagne voor. Veel Ghanezen waren het met hem eens. Onder leiding van president Nana Akufo-Addo en vicepresident Bawumia – een aan Oxford University afgestudeerde econoom – balanceerde het land de afgelopen jaren op de rand van faillissement. Ghana, een van ’s werelds grootste producenten van goud en cacao, kon zijn schulden niet langer aflossen.

Torenhoge inflatie

Akufo-Addo (80) en Bawumia (61) wezen steevast op de gevolgen van de coronapandemie, maar economen wijten de problemen aan de structureel te hoge uitgaven van de regering. Ondertussen kelderde de nationale munt, de cedi, en explodeerde de inflatie in 2022 tot 54 procent. De voedselprijzen stegen nog harder en ook de jeugdwerkloosheid nam verder toe. Volgens de Wereldbank duwde dit nog eens 850.000 Ghanezen onder de armoedegrens, bovenop de zes miljoen die al in armoede leven.

Uiteindelijk keerde Akufo-Addo zich tot het Internationaal Monetair Fonds. Dit keurde vorig jaar een lening goed van omgerekend bijna 3 miljard euro – Ghana’s zeventiende IMF-bail out sinds 1966. Onlangs slaagde het er ook in met internationale kredietverstrekkers een herstructurering van 13 miljard dollar aan schulden overeen te komen. Eerder deed het land dit met lokale schuldeisers.

Pessimisten zeggen: we zijn terug bij de man die we wegstuurden omdat hij zo’n teleurstelling was

Die laatste maatregel heeft Ghana’s hogere middenklasse en gepensioneerden hard geraakt: als gevolg ervan verloren de staatsobligaties, waarin velen van hen hun spaargeld hadden geïnvesteerd, grotendeels hun waarde. Maar de woede leeft veel breder. Oppositieleider Mahama speelde daarop in. Hij belooft Ghana’s economie weer op gang te krijgen en jongeren aan een baan te helpen, onder meer door een ‘24-uurs economie’ te creëren.

Op zich een interessant idee, zegt econoom James Dzansi, verbonden aan het Instituut voor Statistisch, Sociaal en Economisch Onderzoek in Ghana. „Maar wat hebben we aan een 24-uurs economie als we onze producten niet kwijt kunnen? Ons probleem is dat onze productiekosten te hoog zijn. Door te hoge belastingen, te dure stroom. Daardoor zijn we niet competitief.”

‘Mr Dumsor’

Juist problemen in Ghana’s elektriciteitsnetwerk vormden de achilleshiel in Mahama’s eerste termijn (2012 tot 2017). De stroom viel toen zo vaak uit dat hij de bijnaam ‘Mr Dumsor’ kreeg, een verwijzing naar uit (dum) en aan (sor) in de lokale taal, het Twi. Op meer fronten stelde de carrièrepoliticus Ghanezen teleur. Zo raakte zijn regering verwikkeld in corruptieschandalen, onder meer rond luchtvaartgigant Airbus dat volgens een Britse rechter steekpenningen betaalde in ruil voor orders..

Lees ook

Peperdure nationale kathedraal staat in schril contrast met de economische situatie in Ghana

Onder Akufo-Addo werd de situatie niet beter. Tekenend is zijn megalomane plan voor een nationale kathedraal in de hoofdstad Accra, waarvan de oorspronkelijke kosten geraamd op 100 miljoen euro al snel verviervoudigden. De door schimmige deals omgeven bouw ligt inmiddels al ruim een jaar stil. „Niets symboliseert zo het rot van deze regering als de kathedraal”, zegt Dzansi.

Mahama wil de gang van zaken rond de kathedraal nu laten onderzoeken. Maar hem staan grotere uitdagingen te wachten. Hoewel de IMF-deal en de herstructurering de economie iets meer lucht hebben gegeven, moet de komende jaren nog steeds miljarden aan schulden worden afbetaald. Intussen verkeert de cacaosector, één van Ghana’s belangrijkste exportproducten, in grote problemen. Door klimaatverandering en plantenziektes, maar vooral door illegale goudmijnen.

De afgelopen jaren heeft een explosie van illegale mijnen in Ghana plantages verwoest en rivieren vervuild. Akufo-Addo beloofde hier hard tegen op te treden, maar gebleken is dat juist politici uit zijn partij volop profiteren van de goudwinning. Ook Mahama zegt de sector te willen aanpakken, onder meer met betere regulering. Maar weinigen denken dat hem dit zal lukken.

„Als je het pessimistisch bekijkt, doen we nu een stap achteruit”, zegt econoom Dzansi. „We zijn weer terug bij de man die we wegstuurden omdat hij zo’n teleurstelling was. Maar ik wil graag geloven dat gezien de huidige situatie, de NDC ditmaal de schade probeert te beperken.” Dat is waar wij Ghanezen nu staan, grapt hij: „Niet hopen dat het beter wordt, maar alleen dat het niet slechter wordt.”

Lees ook

Ghana ís cacao, zegt de cacaoboer – maar voor hoelang nog?