Trump dreigt met terugnemen controle over Panamakanaal vanwege 'buitensporige tarieven'

De aankomende Amerikaanse president Donald Trump heeft zondag gedreigd met het terugnemen van het Panamakanaal. Tijdens zijn eerste grote toespraak sinds zijn herverkiezing beschuldigde Trump Panama van het heffen van „buitensporige tarieven” en stelde hij dat het kanaal niet in „de verkeerde handen” moet komen vallen, schrijven Amerikaanse media. Met die laatste opmerking refereerde Trump aan China, dat volgens Trump te veel economische invloed uitoefent op de zeer belangrijke handelsroute.

De Panamese president José Raúl Mulino wuifde de dreigende taal van Trump maandag in een bericht op X weg. „De soevereiniteit en onafhankelijkheid van Panama zijn niet onderhandelbaar”, zei hij. „Elke vierkante meter van het Panamakanaal en de omliggende gebieden behoren tot Panama, en dat zal zo blijven.”

Onafhankelijkheid

Het Panamakanaal verbindt de Atlantische Oceaan met de Stille Oceaan en is een van de belangrijkste waterwegen ter wereld. De VS zijn verreweg de grootste gebruiker. De handelsroute is daarnaast een grote inkomstenbron voor Panama en een symbool van onafhankelijkheid. „Panama kon bestaan dankzij het kanaal”, zei Octavio Colindre, een van de woordvoerders van het Panamakanaal, eerder dit jaar tegen NRC.

Tot het begin van de 20ste eeuw hoorde Panama bij Colombia. Maar de opstandige provincie wilde zich afscheiden en kreeg in de onafhankelijkheidsstrijd hulp van de VS. Die steun was niet onvoorwaardelijk. Als compensatie mochten de VS het Panamakanaal graven en gebieden rondom het kanaal beheren. Na de voltooiing van het kanaal in 1914 werd daar een Amerikaanse zone ingesteld, waar een Amerikaanse vlag wapperde en Panamezen niet mochten komen.

Die zone werd een nieuw symbool van Amerikaanse onderdrukking van Panama. Toen Panama in 1999 zelf de controle over het kanaal kreeg, kwam de bevolking dan ook massaal op straat om de overdracht van de waterweg te vieren.

Lees ook

Na historische droogte moet het Panamakanaal klimaatbestendiger worden

Nu verwijst Trump weer naar de tijd van Amerikaans zeggenschap over het kanaal, ondanks Panama’s gevierde soevereiniteit. „Wij bouwden het, wij gebruiken het, en we gaven het weg”, zei Trump zondag in zijn toespraak. Op zijn socialemediaplatform Truth Social plaatste hij een foto van een Amerikaanse vlag die over een waterweg wappert, met de tekst „welkom op het Amerikaanse kanaal!”.

De doorvoerprijzen voor het gebruik van het kanaal moeten volgens het Panamakanaalverdrag uit 1977 eerlijk tot stand komen en voor elk land hetzelfde zijn. In dat verdrag werd afgesproken dat de VS het kanaal eind 1999 zouden overhandigen aan Panama. In hetzelfde verdrag staat ook dat de VS militair mogen ingrijpen om de neutraliteit van het kanaal te verdedigen.

Invloed China

De Amerikaanse nieuwswebsite Politico schrijft dat er geen directe dreiging van China te zien is die deze neutraliteit zou kunnen beschadigen. China is na de VS de grootste gebruiker van het kanaal en een bedrijf uit Hongkong beheert twee van de vijf havens aan de waterweg. In voorgaande jaren hebben Chinese bedrijven meerdere bouwprojecten willen beginnen bij het kanaal, maar die processen liepen vertraging op of kwamen tot stilstand.

De Panamese president Mulino wil de banden met de VS juist versterken. Maar Trump waarschuwt de Panamese autoriteiten op Truth Social en schrijft: „Als de legale en morele principes van dit grootmoedige gebaar van weggeven niet worden nageleefd, zullen we eisen dat het Panamakanaal aan ons wordt teruggegeven”. Trump heeft nog niet bekendgemaakt hoe hij de controle over het kanaal wil terugnemen.