Het extremistische, islamistische Hayat Tahrir al-Sham (HTS) en het Syrische Nationale Leger (SNA, brigades in het noorden van Syrië die door Turkije gesteund zouden worden) zijn samen een offensief begonnen tegen de Syrische regeringstroepen. Voor het eerst is Aleppo helemaal uit handen van het regime. Hoewel dit voor nieuwsvolgers in Nederland vrij plotseling kwam, is het al lange tijd onrustig in dit deel van Syrië.
Turkije beschouwt HTS als een terroristische organisatie, maar toch zou het land de opstandelingen steunen om zijn controle over Noord-Syrië te vergroten. Hoe de vermeende steun van Turkije er uitziet weten we niet precies. Het zou gaan om zowel financiële steun als bewapening.
Wat mij opviel bij de beelden op het NOS Journaal: een deel van de soldaten die de overwinning vierden, sprak Turks. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken ontkende directe Turkse betrokkenheid, maar verklaarde ook: „Turkije zal terroristische organisaties nooit toestaan te profiteren van de huidige instabiliteit.” Ofwel: een flinke vinger in de pap heeft Turkije wel.
Tegelijk onderhoudt Turkije nauwe diplomatieke contacten met Rusland en met Iran, Assads belangrijkste bondgenoten. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Araghchi bezocht Turkije begin deze week om over Syrië te praten. Op beelden was te zien dat ze elkaar innig omhelsden. De bewoners van Aleppo zouden blij zijn, meldden diverse (Turkse) media deze week. Maar de kans dat minderheden zoals christenen, Druzen, Assyriërs en Koerden onder een jihadistisch bewind (HTS zou een light-versie zijn van Al-Qaida) moeten vrezen voor hun leven, is groot. Die minderheden hadden om die reden in het verleden vaak meer vertrouwen in de alawitische Assad.
Voor Turkije staat er veel op het spel sinds de burgeroorlog in Syrië in 2011 begon. Officieel verblijven er momenteel 3,6 miljoen Syriërs in het land, in werkelijkheid zijn het er waarschijnlijk ruim vijf miljoen. Die Syriërs zouden slecht integreren in het land en een fundamentalistische geloofsbeleving hebben die veel Turken veel te ver gaat. De spanningen daarover worden ieder jaar groter en leiden steeds vaker tot rellen.
Na vermeend misbruik van een Turks kind werden Syriërs in Kayseri recent aangevallen door Turken die hun winkels en huizen vernielden of in brand staken. Die spanningen sloegen vrijwel direct over naar de grensstreek in het noorden van Syrië, waar Turkse troepen bivakkeren. Wat daarbij meespeelde: de pogingen van Erdogan om de relatie met Assad te normaliseren.
Dan is er ook nog het deel van Syrië dat in handen is van Koerden. Turkije is bang dat onrust van daaruit kan overslaan op de Koerden in Turkije. De SDF (de Syrische strijdkrachten gesteund door Amerika) in noordoost-Syrië wordt geleid door de YPG-militie die weer banden heeft met de terroristische organisatie PKK in Turkije. Turkije beschouwt SDF daarom als terroristisch en wil om die reden een bufferzone in de regio.
Deze potpourri aan belangen en angsten verklaart de voor velen nauwelijks te volgen stellingname van Turkije in dit conflict. Misschien wel de belangrijkste (enigszins verborgen) agenda van Turkije is om, indirect, controle te krijgen over een fors gebied in Syrië. Daarmee kan het land voorkomen dat nog meer Syriërs de grens naar Turkije oversteken. En tegelijk kan het land Syriërs in Turkije massaal naar dat gebied deporteren. „Naarmate de veiligheidssituatie in Syrië verbetert, zullen er meer Syriërs vrijwillig terugkeren”, zei Erdogan vrijdag op Turkse nieuwszenders. Dat klinkt niet alleen voorbarig, maar ook eufemistisch.
Want hoe vrijwillig dat zal gebeuren, is zeer de vraag. Tegelijk neemt Turkije een grote gok met zijn steun aan de jihadistische rebellen. Want als het uitdraait op langdurige gevechten, is de kans groot dat er opnieuw een grote vluchtelingenstroom op gang komt. Het is zeer de vraag of die in Turkije in veilige handen zullen zijn.
Aylin Bilic is headhunter en publicist.