Waarom de vrouw 46 dieren hield en ze verwaarloosde? ‘Vanwege het alleen zijn’

De zaak

„Al mijn dieren? Ze zijn dus weg?” vraagt de 41-jarige Dirkje aan de officier van justitie bij de politierechter in Rotterdam. Haar stem trilt. Zojuist heeft de officier verteld dat alle dieren die bij haar in beslag zijn genomen inmiddels een nieuw onderkomen hebben. Dirkje had een hond, negen katten, een baardagame (een hagedis), tien kippen, zes paarden, twee schapen en zeventien konijnen. Ze wordt ervan verdacht deze dieren tussen november 2022 en februari 2023 ernstig te hebben verwaarloosd. Volgens de aanklacht leefden de dieren in een vervuilde omgeving, zonder voldoende voedsel, schoon drinkwater of medische zorg.

Op 3 november 2022 trof de politie een ernstig vervuilde woning aan in Rotterdam. Een agent meldde in het proces-verbaal dat hij keelpijn en tranende ogen kreeg door de ammoniaklucht. Kattenbakken waren overvol en overal in de woning lagen uitwerpselen, dode vliegjes en vlooienpoep. De katten krabden zichzelf en zaten onder de korstjes. De geur van afval en ontlasting maakte het moeilijk om te ademen. Dirkje zou hebben gezegd: „Ik vind het wel meevallen, ik ruik niets.”

Dirkje legt uit dat de situatie in 2022 verergerde toen een vriend halverwege het leggen van laminaat vertrok. „Alles lag op z’n kop,” zegt ze. De rechter wijst echter op meldingen van vervuiling die al sinds 2014 bekend zijn. „Dit geeft toch het beeld dat het niet met dat laminaat is begonnen,” stelt hij.

Naast de staat van haar huis waren de dieren zelf er slecht aan toe. De baardagame zat in een koude bak zonder de juiste warmtelamp, met bedorven voer. In de slaapkamer waren konijnenhokken vol keutels en beschimmeld voer op elkaar gestapeld. Een konijn zat in een kattenreismand; zeven andere deelden een veel te kleine kooi. Bij een boerderij elders waren haar paarden, hanen en konijnen ondergebracht. De dieren hadden ook daar geen water, hooi of voedsel. De paarden waren vermagerd, stonden in de modder en hadden wratten rond hun mond. De hanen hadden „kalkpoten”, een pijnlijke aandoening door slechte hygiëne.

In de slaapkamer waren konijnenhokken vol keutels en beschimmeld voer op elkaar gestapeld

De politie gaf Dirkje verschillende waarschuwingen en instructies om de situatie te verbeteren, maar bij controles op 17 januari en later bleek dat er niets was veranderd. „Toen lag ik ziek bij m’n vriend met corona, en mijn moeder zat in dat huis,” verklaart ze. Bij een laatste controle in februari 2023 was er nog steeds geen verbetering, waarop besloten werd om alle dieren in beslag te nemen.

„U heeft ontzettend veel dieren,” zegt de rechter. „Wat is de reden dat u zoveel dieren heeft?” Volgens haar advocaat zei Dirkje daarover eerder: „Dieren zijn betrouwbaarder dan mensen.” De raadsman vertelt dat Dirkje „vaak overbelast” en „enorm beschadigd” is. Haar zoon liep hersenletsel op na een ongeval, en door zorgtaken werkt ze slechts veertien uur per week. Ook heeft ze schulden. Haar moeder, die in 2022 dakloos werd en bij Dirkje introk, zou de situatie hebben verergerd.

De officier van justitie benadrukt dat de dieren ernstig hebben geleden door Dirkjes nalatigheid. „Als het niet goed met u gaat, moeten de dieren weg.” Hij stelt dat nalatigheid kon leiden tot ernstig letsel en zelfs de dood. Haar merrie kreeg na de inbeslagname zware koliek en moest in april 2023 uit haar lijden worden verlost. „Ik wil het niet inwrijven, maar u heeft veel kansen gekregen”.

De officier eist een taakstraf van veertig uur. Indien ze die niet uitvoert, moet ze twintig dagen vastzitten. Ook krijgt ze een houdverbod van vijf jaar opgelegd. Dirkje mag één hond houden, maar verdere overtredingen kunnen leiden tot maximaal tien weken hechtenis. Een geldboete acht de officier niet passend, gezien haar financiële situatie.

Dirkje heeft inmiddels een hond, drie vogels en drie kittens, vanwege „het alleen zijn”. „Moet ik die vogels en kittens op straat gooien?” vraagt ze. De rechter vraagt aan de officier of hij hier iets mee kan, maar die blijft bij zijn punt. De officier noemt de uitzondering voor één hond een „beweging richting verdachte”, eigenlijk had ze helemaal geen dieren mogen houden.

Het oordeel

De rechter oordeelt dat Dirkje schuldig is aan het gehele ten laste gelegde feit. Hij benadrukt dat het een ernstig geval van dierenverwaarlozing betreft, gezien de lange periode waarin de dieren onder erbarmelijke omstandigheden leefden. „Niemand vindt het fijn om zo te leven, dieren ook niet. Die hebben daar onder geleden, dat kan niet anders,” stelt hij. Toch houdt hij rekening met haar situatie en legt de geëiste taakstraf van veertig uur geheel voorwaardelijk op, met een proeftijd van twee jaar. „Die straf is een stok achter de deur, zodat u de dieren die u nu heeft goed behandelt.”

De rechter begrijpt de eis voor een houdverbod, gezien de moeite die Dirkje heeft om voor dieren te zorgen. Hij maakt echter een uitzondering voor de dieren die ze nu al heeft.

Ze krijgt een houdverbod van vijf jaar, maar mag haar huidige hond, de drie katten en de vogels houden. Als ze toch nieuwe dieren neemt, volgt een week hechtenis per overtreding, tot een maximum van tien weken. De dieren die eerder in beslag zijn genomen, blijven voorgoed weg.

Voor controle vraagt de officier om de gegevens van haar hond. Dirkje laat op haar telefoon het chipnummer zien. Terwijl de rechter voorover leunt, wenst hij haar veel sterkte. „Ik vertrouw erop dat het u met deze dieren wel gaat lukken en ik hoop dat u er plezier uit kunt halen.”

Correctie (2 december 2024): aanvankelijk werd een onjuiste aandoening van de hanen vermeld, die is aangepast naar „kalkpoten”.