Petities die door tienduizenden mensen worden getekend, solidariteitsmarsen, publieke smeekbedes van burgemeesters, een hongerstaker. De zaak van de 11-jarige Amsterdamse jongen Mikael, die volgens de Raad van State met zijn moeder moet worden uitgezet naar Armenië, doet sterk denken aan een vergelijkbaar geval in Oostenrijk, drie jaar geleden.
Ook daar werd een kind uitgezet dat allesbehalve een ‘vreemdeling’ was: de toen 12-jarige Tina was en is even Oostenrijks als Mikael Nederlands is. Ook zij raakte met haar moeder en jongere zusje verstrikt in een systeem van regels, bijgevijlde bepalingen, bruggetjes, bypasses en zoveel uitzonderingen en speciale categorieën dat iemand die een procedure ingaat daar jarenlang in kan rondzeilen. Een systeem dat door veranderende omstandigheden en politieke heisa zo ingewikkeld en arbitrair is geworden, dat het om zijn eigen as is gaan draaien en eindeloze juridische gevechten in de hand werkt tussen ouders en de staat – over de ruggen van kinderen die het juist zou moeten beschermen. Een systeem dat uiteindelijk niet doet wat het moet doen: rechtvaardige besluiten nemen voor iedereen.
Tina is in Oostenrijk geboren. Ze woonde daar bijna haar hele leven. Haar moeder kwam in 2006 naar Oostenrijk en vroeg asiel aan. Toen dit werd afgewezen, vertrok ze met Tina (een kleuter nog) naar Georgië. Twee jaar later waren ze terug, waarna ze zes jaar procedeerden voor een verblijfsvergunning. Ze woonden in de Weense volkswijk Simmering. Op het gymnasium was Tina een ijverige, populaire leerling. Omdat Georgië als ‘veilig’ derde land wordt beschouwd, werden Tina, haar moeder en zusje (4) na de zoveelste gerechtelijke uitspraak in januari 2021 gedeporteerd. Ze zaten ’s avonds te eten en kregen een halfuur om wat spullen te pakken.
In een bus zaten andere families met kinderen die werden uitgezet (Armeniërs, die de pers vreemd genoeg amper hadden gehaald). Tina’s klasgenoten hielden een sit-in, in de sneeuw. De landelijke pers was er. Twitter explodeerde. Maar dezelfde zwaarbewapende agenten die weken eerder een islamitische terrorist in het centrum van Wenen na een aanslag hadden geliquideerd, zetten de families zonder incidenten op het vliegtuig.
Nou ja, zonder incidenten. Tina gaf vanuit Tbilisi tv-interviews over haar verdriet, woede en angst. President Van der Bellen weigerde te geloven „dat ik in een land leef waarin dit soort dingen nodig zijn”. De conservatief-groene coalitieregering klapte bijna: de groenen spuiden openlijk hun gal. De Weense burgemeester was ziedend. Toen de conservatieve minister van Binnenlandse Zaken, Karl Nehammer, werd gevraagd waarom hij een volledig geïntegreerd kind na zoveel jaar geen humanitair pardon had gegeven, gaf hij Tina’s moeder de schuld. Die had het asielrecht „misbruikt” en haar kind „in deze situatie gebracht”.
Tot nog toe lijkt de zaak van Tina op die van Mikael. Maar het verhaal is nog niet klaar. Eind 2021 dook Tina namelijk weer op in Wenen, op een toeristenvisum – een Nederlands toeristenvisum, kennelijk. Vervolgens bemachtigde ze een scholierenvisum. Ouders van een klasgenoot namen haar in huis. Midden 2022 verklaarde de hoogste rechter het uitzettingsbevel van achttien maanden eerder ongeldig, omdat Tina in Oostenrijk was geboren en daar helemaal thuis was. Ditmaal weigerde Nehammer, intussen bondskanselier, elk commentaar.
Juristen zeggen dat Tina, als dit allemaal niet was gelukt, naar het Europese Hof voor de Mensenrechten in Straatsburg had gekund – dat kan als je nationaal uitgeprocedeerd bent. Dit Hof is streng over dit soort gevallen, om te voorkomen dat ouders kleine kinderen gebruiken om zelf een verblijfsvergunning te krijgen. Maar tieners, vanaf een jaar of twaalf, „passen zich minder makkelijk aan” in een nieuw land. Omdat kinderen volgens artikel 8 van de Europese mensenrechtenconventie „recht hebben op een familieleven”, hebben zij in enkele gevallen bepaald dat ouders dan ook mogen blijven.
Wat er ook met Mikael gebeurt, kinderen als hij en Tina zijn voor het leven getekend. Een rechtsstatelijke, humanitaire en politieke schande.