‘Word wakker!’ zegt deze VVD’er na de zoveelste sabotageactie in Europa

Als Bart Groothuis zijn geopolitieke zorgen met de wereld wil delen, klimt hij in zijn toetsenbord en vuurt hij berichten af op X. En dat gebeurt de laatste tijd meer dan eens. Groothuis, Europarlementariër voor de VVD, houdt zijn boodschap altijd kort en bespaart nooit op uitroeptekens. „Europa: word wakker!” schreef hij op 13 november.

Een week later, toen een Chinees vrachtschip in het vizier kwam van de Deense en Zweedse autoriteiten na een verdachte kabelbreuk in de Oostzee: „Enter. Dat. Verdomde. Schip!!”

Zien we wel wat er op ons afkomt, vraagt Groothuis zich af als hij de lijst met verdachte voorvallen afgaat. Deze week nog: woensdag maakte Duitsland bekend dat een helikopter, boven dezelfde Oostzee, door een Russisch schip met lichtkogels was beschoten. Een teken aan de wand, als je het Groothuis vraagt. „De Koude Oorlog wordt steeds heter.”

Dat is felle taal. Loopt u niet heel hard van stapel?

„Ik som even op. Westerse inlichtingendiensten hebben vastgesteld dat Rusland heeft geprobeerd vrachtvluchten van DHL te saboteren. We hebben te maken met een moordpoging op de hoogste baas van (wapenfabrikant, red.) Rheinmetall, met vergiftigingspogingen, met onderzeekabels die worden doorgesneden. Niet alleen hier, we hebben het ook al gezien op Spitsbergen, bij de Shetland-eilanden en in de Middellandse Zee. Dit is alleen al de laatste maanden. Dan gaan bij mij alle alarmbellen af.”

Het past allemaal bij wat experts ‘hybride oorlogvoering’ noemen.

„We hebben in juli al gezien dat de watervoorziening in Zweden en Finland systematisch in kaart werd gebracht. Vervolgens werd in oktober in West-Zweden ingebroken in de drinkwatervoorzieningen en moesten 26.000 inwoners en het plaatselijke ziekenhuis al hun water uit voorzorg koken voor gebruik. Dat is toch niet hybride meer? We worden ondermijnd waar we bij zitten.”

Zijn zulke acties de opmaat naar een oorlog?

„Het doel van sabotage is om chaos te zaaien. Daar is niet per se oorlog voor nodig. Rusland kijkt waarmee het kan wegkomen en probeert een strategisch voordeel ten opzichte van het Westen te krijgen door te escaleren. Wat je daar tegenover moet stellen is: kosten verbinden aan dit soort escalaties. Sancties, tegenacties, duidelijke grenzen trekken.”

Op dit moment lijken de deuren juist weer langzaam open te gaan voor Poetin. Trump wil met hem gaan praten, de Duitse bondskanselier Scholz belde onlangs met hem.

„Zo naïef. Die oude Ostpolitik, dat hopen op vreedzame relaties met Rusland door handel te drijven, zit bij Duitse politici als Scholz in de genen. Die passen ze nu ook weer toe op China. Kijk maar hoe ze in de recente discussie over importheffingen voor elektrische auto’s proberen de rest van Europa te mobiliseren om méér te handelen met China in gevoelige high-tech, in de hoop dat er dan minder kans is op escalatie. Het tegenovergestelde is waar. Elke afhankelijkheid wordt gebruik als wapen wanneer dat autocraten zo uitkomt.”

Het vrachtschip dat na de kabelbreuk in beeld kwam, de Yi Peng, was niet Russisch, maar Chinees.

„De theaters in Rusland en China zijn met elkaar verweven. Zeventig procent van alle elektronica in Russische wapens is Chinees. Een groep Chinese ambtenaren was recent bij Rusland op bezoek om te zien hoe dat land de westerse sancties omzeilt. Ik weet wel waarom: China bereidt een omsingeling van Taiwan voor en wil weten hoe het straks zelf met sancties moet omgaan.”

‘Enter dat verdomde schip!!’ schreef u. Hoe ziet u dat voor zich?

„Heel simpel: als jij met een verdacht schip in onze wateren vaart, gaan we je hinderen. Er staan keiharde luidsprekers op je. Er staan mensen van de Voedsel- en Warenautoriteit die komen checken. Er gaat een onderzoeker kijken naar mogelijke schendingen van een zeerecht of een zeevisverdrag of iets in de sfeer van milieukeuringen of invoer van illegale goederen. Ik noem maar wat. Punt is: je nadert of entert het schip zodat ze zenuwachtig worden.”

Kan dat zomaar? Dit schip bevond zich in internationale wateren.

„Daar is meer ruimte voor dan je denkt, maar men doet het niet. Ik zie bijvoorbeeld ook dat verdachte schepen die langs de Nederlandse kust varen niet gevolgd worden. Dan hoor ik van Defensie: het is geen oorlog en dat zijn beschermde persoonsgegevens, dus dat mag niet. Ik denk dat we onszelf in een juridisch moeras hebben getrokken, waarbij we alles zo strikt mogelijk interpreteren.”

U pleitte in het Europees Parlement voor zwaardere sancties tegen Rusland. Maar uw partij zit in een coalitie met de PVV, die zich de afgelopen jaren tegen sancties heeft verzet.

„Ik zie hier in het Europees Parlement dat ze zich vaak onthouden van stemming. Zoals Hongarije en Slowakije zich verzetten, dat zie ik Wilders niet doen.”

Vindt u de PVV op dit vlak naïef?

„Ze negeren het probleem. Als je begint over continentale verdediging, zeggen ze: het Nederlands leger is er alleen voor Nederland. Ons leger is alleen maar in staat om Nederland te beschermen met hulp van bondgenoten. Dus als jij zegt: ik richt het Nederlandse leger enkel en alleen op Nederland en voor de rest niks, dan verkoop je ons land natuurlijk aan elke agressor. Dat is domme politiek.”

U wil ook bedrijven, zoals de Europese chipsector, afschermen tegen buitenlandse overnames om de EU niet te afhankelijk te maken. Zet dat de vrijhandel niet op de tocht?

„Vrijheid is voor mij belangrijker dan vrijhandel. Wanneer andere landen de handel in strategische goederen inzetten als wapen, moeten we handelen. We kunnen niet zelfvoorzienend worden, maar je hebt wel iets nodig in het geopolitieke mandje waardoor andere landen ook van ons afhankelijk zijn. Daarmee balanceer je de machtsrelatie.”

Lees ook

Het werd al lange tijd gevreesd: sabotage gericht op onderzeese kabels. Hoe kan Europa zich beveiligen?