Zuckerberg verspreidt nu zelf misinformatie

De bestuursvoorzitter van Meta, Mark Zuckerberg, kondigde afgelopen week grote veranderingen aan in het contentmoderatiebeleid van Facebook, Instagram en Threads. Meta’s internationale factcheckingprogramma gaat op de schop, personeel wordt verhuisd van Californië naar Texas omdat men daar minder bevooroordeeld zou zijn, en vrouwen „huishoudelijke artikelen” noemen wordt niet langer bestraft.

Zuckerberg verwart factchecken met censuur. In plaats van een weloverwogen beleidsomslag door te voeren, geeft hij zijn eigen personeel de schuld, en draagt hij bij aan een verdere fragmentatie van het internet en het publieke debat.

De topman betoogde in zijn korte statement dat zijn eerdere factcheckprogramma niet heeft gewerkt en enkel het „vertrouwen” heeft verminderd. Hij maakt niet duidelijk in wie of wat dit vertrouwen is verminderd, of om wiens vertrouwen het precies gaat. Ook geeft hij geen verdere informatie die deze claims ondersteunt. Vermoedelijk doelt hij hier op het idee, populair onder Amerikaanse conservatieven, dat factcheckers het op politiek rechts gemunt hebben, en dus onterecht bevooroordeeld zouden zijn.

Lees ook

Mark Zuckerberg kiest de koers van Trump en wil samen met hem de strijd aangaan tegen EU-regels

Rechtvaardiging

Het is inderdaad zo dat een veelvoud aan wetenschappelijk onderzoek, onder andere een grote studie in het wetenschappelijke tijdschrift Science, laat zien dat rechtse Amerikanen de neiging hebben om meer nepnieuws te consumeren op sociale media. De auteurs schrijven in hun samenvatting dat „…de meeste misinformatie, zoals geïdentificeerd door Meta’s Third-Party Fact-Checking Program, zich binnen een homogene conservatieve hoek bevindt, die geen equivalent heeft aan de liberale kant”.

Deze bevindingen hebben bijgedragen aan een gevoel van wantrouwen onder conservatieven jegens vrijwel alle pogingen om misinformatie in te dammen, met het idee dat deze pogingen afkomstig zijn van een linkse groep van journalisten, politici, wetenschappers, en activisten. Hierbij schuwen zij, ironisch genoeg, geenszins zelf de censuur. Zowel wetenschappers als journalisten moeten zich regelmatig voor Republikeinse onderzoekscommissies rechtvaardigen voor het werk dat zij doen.

Zo moest Steven Brill, een van de topmannen van NewsGuard (een Amerikaans bedrijf dat de kwaliteit van nieuws en nieuwsbronnen analyseert), onlangs aan de Federal Communications Commission uitleggen waarom zijn „kartel” zogezegde „Orwelliaanse” praktijken bezigt – censuur op conservatieven, zo gaat het verhaal. Brill verklaarde tevergeefs dat zijn bedrijf zowel linkse als rechte nieuwsbronnen evalueert. Een recente studie door een onderzoeksteam van de Amerikaanse universiteit Princeton liet zien dat Republikeinse en Democratische politici even vaak gefactcheckt worden. Een andere studie toonde aan dat leken en professionele factcheckers het sterk met elkaar eens zijn over wat waar is en niet waar, wat verdachtmakingen jegens een ‘bevooroordeelde elite’ nogmaals tegenspreekt.

Dit lijkt voor Zuckerberg echter niet uit te maken: in zijn statement beschuldigt hij zijn Californische en daarmee volgens hem liberale, factcheckers van politieke „bias”. Daarom verhuist het moderatieteam naar Texas, waar de bevolking minder bevooroordeeld zou zijn. Factchecken is verleden tijd, vindt hij: het is ineffectief en zou voor „censuur” hebben gezorgd.

Community notes

Wat opvalt is dat Zuckerberg factchecken blijkbaar als een vorm van censuur ziet. Gecorrigeerd worden kan misschien vervelend zijn, maar heeft in principe geen impact op iemands vrijheid van meningsuiting, zeker aangezien er geen bewijs lijkt te bestaan dat conservatieven specifiek het doelwit zijn geweest van Meta’s eigen moderatieprogramma. Een artikel factchecken heeft dus niets te maken met censuur: iedereen kan je bijdrage nog steeds lezen en delen. Deze verwarring lijkt bewust, en dient hiermee voornamelijk politieke doeleinden.

Om misinformatie te bestrijden kan je niet rekenen op één bestrijdingsmethode

In plaats van factchecken wil Zuckerberg, in navolging van Elon Musk en Twitter/X, zogeheten community notes introduceren. Potentieel foutieve of misleidende berichten kunnen in dit systeem door gebruikers van context worden voorzien. Het is een elegant idee dat volgens Musk zelf erg succesvol is. Het probleem is echter dat, alhoewel onderzoek laat zien dat ‘crowdsourcing’ in principe kan werken, het toch niet goed uitpakt in de praktijk. Een grootschalige, onafhankelijke evaluatie van community notes op X liet zien dat er geen bewijs is dat deze functie de populariteit van misleidende tweets vermindert.

Dit komt waarschijnlijk omdat community notes te langzaam geschreven en goedgekeurd worden door andere gebruikers om misleidende informatie in een vroeg stadium effectief in te dammen. Ander onderzoek toont daarentegen aan dat interventies zoals Meta’s false tag wel degelijk een positief effect kunnen hebben, zelfs als mensen de fact-checkers niet vertrouwen. Als onderzoekers het ergens over eens zijn dan is dat het volgende: om misinformatie te bestrijden kan je niet rekenen op één bestrijdingsmethode.

Politieke wind

Natuurlijk betekent dit niet dat community notes nutteloos zijn of dat Meta’s factcheckingprogramma altijd perfect heeft gewerkt. Wel is het zo dat deze beleidsomslag er waarschijnlijk toe leidt dat gebruikers meer misinformatie en andere ongewenste content gaan zien op Facebook, Instagram en Threads. In de vele gesprekken die wij in de loop der jaren met beleidsmedewerkers van Meta hebben gevoerd, werd ons herhaaldelijk op het hart gedrukt dat adverteerders een hekel hebben aan misinformatie en haatzaaiende content, en dat het bedrijf daarom contentmoderatie heel serieus neemt.

Dit blijkt nu niet waar te zijn: zodra de politieke wind anders gaat waaien, gooit Zuckerberg zijn eigen personeel onder de bus, en kiest hij snel partij voor politici die openlijk de activiteiten van journalisten en wetenschappers aanvallen. Wellicht dat hij hiermee kan besparen op zijn lobbykosten.

Net als op X (dat kampt met een sterk dalend aantal actieve gebruikers) lijkt het waarschijnlijk dat deze besparing gepaard zal gaan met verdere fragmentatie. Linkse Amerikanen zullen de platforms gaan verlaten, en de openbare sfeer zal meer radicaliseren.

Lees ook

Na X doet ook Meta factcheckers en moderatoren in de ban. Wat betekent dit voor de sociale media?