Regeringspartij boycot stemming over afzetting - Zuid-Koreaanse president Yoon kan aanblijven

Met een diepe buiging op nationale televisie en excuses voor de ontstane onrust – zijn eerste publieke optreden sinds zijn mislukte couppoging van dinsdag – deed Yoon zelf eerder op zaterdag een poging om zijn tegenstanders op andere gedachten te brengen. Zijn eigen People Power Party (PPP) toonde zich de afgelopen dagen verdeeld over Yoons aftreden en er zijn slechts acht PPP’ers nodig om Yoons afzetting in het driehonderd zetels tellende parlement aan de vereiste twee derde meerderheid te helpen.

Weliswaar wezen PPP’ers Yoons onbezonnen optreden allemaal af, maar donderdag maakte de partij bekend tegen diens afzetting te zullen stemmen, om het land te behoeden voor „chaos”. Een dag later echter zaaide partijleider Han Dong-hoon daar twijfel over. Hij noemde de „onmiddellijke schorsing” van Yoon noodzakelijk, nadat hem duidelijk was geworden dat Yoon tijdens de kortdurende militaire noodtoestand woensdagnacht verschillende prominente politieke tegenstanders had willen laten arresteren – niet alleen oppositieleider Lee Jae-myung en parlementsvoorzitter Woo Won-shik, maar ook Han zelf, die een stroeve relatie met Yoon heeft. Het presidentieel kantoor ontkende het bericht over de arrestaties vrijdag overigens. Ook zei Han te vrezen dat Yoon opnieuw zou proberen de noodtoestand uit te roepen.

Tumultueuze stemming

Toch wist de PPP zaterdag voldoende fractiediscipline te bewaren om Yoons politieke leven voorlopig te redden. Nadat de partij tijdens een tumultueuze vergadering een onderzoek naar aandelenmanipulatie door Yoons echtgenote nipt had weten te blokkeren, verlieten alle PPP’ers op één na de vergaderzaal. De vertrekkers werden door oppositieleden uitgemaakt voor „verraders”. Twee andere PPP’ers keerden later terug naar de zaal om te stemmen. Maar zonder de overige 105 PPP-leden waren er onvoldoende stemmen uitgebracht voor een geldige uitslag.
Parlementsvoorzitter Woo Won-shik kondigde kort voor half tien ’s avonds lokale tijd aan dat de stemming ongeldig was omdat er maar 195 stemmen waren uitgebracht, en beëidigde de vergadering. „In een democratie zijn uitkomsten belangrijk, maar de inhoud ook. Ik bied het Koreaanse volk mijn diepe verontschuldigingen aan en verklaar de sessie verdaagd.” Naar verwachting zal de oppositie bij de volgende parlementaire sessie, later deze maand, opnieuw een voorstel indienen om Yoon af te zetten.

Omdat de uitslag niet geldig was, is niet geteld of bekendgemaakt hoe de parlementariërs gestemd hebben. Zeker is dat één PPP’er tegen Yoons afzetting stemde. De andere 194 leden – de voltallige oppositie en twee overgebleven PPP-vertegenwoordigers – stemden vermoedelijk voor. Vijf stemmen te weinig voor een geldige uitslag, en dus zeker zes stemmen te weinig voor de vereiste twee derde meerderheid om Yoon af te zetten.

Fractievoorzitter Park Chan-dae van de Democratische Partij, de grootste oppositiepartij, had geen goed woord over voor het optreden van de PPP. „Het is verraad als parlementariërs die het volk vertegenwoordigen iemand beschermen die geweren op andere volksvertegenwoordigers heeft gericht”, zei hij in een toespraak voorafgaand aan de stemming.

Demonstranten buiten het parlementsgebouw reageerden woedend op de boycot. „Doe verdomme jullie werk”, riep de dertigjarige Jo Ah-gyeong uit Seoul die werd geïnterviewd door persbureau AFP. Toch is ze „ontmoedigd, noch teleurgesteld”. „Uiteindelijk zullen we onze zin krijgen. Tot die tijd blijf ik hier komen.”

In het parlement met driehonderd zetels waren acht stemmen van Yoons PPP nodig om de president af te zetten, maar de PPP-fractie verliet voorafgaand aan de stemming de zaal.

Schandalen

Dat Yoon dinsdagavond de militaire noodtoestand afkondigde, voor het eerst sinds 1979, kwam voor vriend en vijand onverwacht. Yoon verscheen even voor half elf ’s avonds (plaatselijke tijd) op televisie en zei dat „antistatelijke” en „pro-Noord-Koreaanse” krachten het land bedreigden. Hij stelde een legergeneraal aan om de noodtoestand te leiden, verbood alle politieke activiteiten en legde de pers aan banden. In de uren die volgden wisten honderdnegentig parlementariërs, onder wie achttien leden van Yoons eigen PPP, de militairen te trotseren die een spoedvergadering in de Nationale Assemblee tevergeefs trachtten te voorkomen. Daar stemden zij unaniem voor opheffing van de noodtoestand, een besluit dat Yoon, conform de grondwet, enkele uren later uitvoerde.

Lees ook

Met deze noodgreep lijkt de Zuid-Koreaanse president zijn hand te hebben overspeeld

Van de door Yoon aangevoerde Noord-Koreaanse dreiging is nog niets gebleken. Wel is duidelijk dat de impopulaire Yoon – die in opiniepeilingen van voor de noodtoestand minder dan 20 procent van de Zuid-Koreanen achter zich had – gefrustreerd was over het parlement, waarin zijn regeringspartij geen meerderheid had. Dat blokkeerde veel van zijn beleid, waaronder onlangs een belangrijke begroting.

Ook drong het parlement aan op onderzoeken naar de vele schandalen waarin Yoon en zijn entourage zijn verwikkeld. Zo nam Yoons vrouw een dure handtas aan in ruil voor politieke gunsten en wordt zij ervan verdacht aandelenkoersen te hebben gemanipuleerd.

Massale protesten

Al maanden werd in Seoul veelvuldig voor Yoons aftreden gedemonstreerd. Na de mislukte couppoging, die veel Zuid-Koreanen deed terugdenken aan het wrede militaire regime dat het land tot de jaren tachtig van de vorige eeuw regeerde, zwollen die protesten steeds verder aan.

In de aanloop naar de stemming in het parlement zaterdag marcheerden tienduizenden demonstranten door de straten van de wijk Yeouido, waar de Nationale Assemblee is gevestigd. Eén man werd voorafgaand aan de vergadering van het parlement opgepakt, omdat hij probeerde zichzelf in brand te steken.

De verwachting is dat de protesten de komende weken zullen aanzwellen nu Yoon voorlopig blijft zitten. In 2016 en 2017 werd maandenlang massaal en voornamelijk vreedzaam gedemonstreerd tegen de toenmalige conservatieve president Park Geun-hye, die werd beschuldigd van corruptie. Zij werd uiteindelijk door het parlement en het hooggerechtshof afgezet, en veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf – al verleende haar opvolger haar in 2021 gratie.

Lees ook

Protest bij kaarslicht in de straten van Seoul: ‘Elke Zuid-Koreaan beseft dat je voor de rechtsstaat moet vechten’

Hoewel Yoon in het presidentiële kantoor mag blijven zitten, is de toch al zwakke president door de gebeurtenissen van deze week nog verder geïsoleerd geraakt. Volgens een recente peiling staat nog maar 13 procent van de Zuid-Koreanen achter hem. Bovendien hangt hem, behalve nieuwe stemmingen over nieuwe afzettingsmoties, ook een politieonderzoek naar zijn optreden rond de noodtoestand boven het hoofd.

Ook internationaal heeft zijn reputatie veel schade opgelopen, net als die van Zuid-Korea als stabiele democratie. Parlementsvoorzitter Woo Won-shik wees daarop toen hij de weggelopen PPP’ers tevergeefs probeerde over te halen terug te keren naar de zaal. „De wereld heeft Korea geprezen voor zijn ontwikkeling, K-pop en Koreaans eten staan wereldwijd in de belangstelling. (…) Deze week werd de wereld verrast door de zwakte van de democratie hier, én door haar weerbaarheid.” Hij vroeg de PPP’ers hun verantwoordelijkheid te nemen.

Internationale reputatie

Yoon, die in de binnenlandse politiek weinig klaarspeelde, slaagde erin de altijd precaire betrekkingen met Japan te verbeteren. Zuid-Korea staat mede daardoor te boek als steunpilaar van het Westen in een regio waar conflicten sluimeren rond onder meer Noord-Korea – dat meevecht in de Russische Oekraïne-oorlog – en Taiwan.

Na de mislukte couppoging van Yoon zegden de Verenigde Staten verschillende belangrijke overleggen met Seoul af, waaronder een over nucleaire wapenbeheersing. Volgens Zuid-Koreaanse media zouden de Amerikanen de communicatie met Zuid-Korea op een laag pitje hebben gezet.

Dit artikel is zaterdagmiddag geactualiseerd na het sluiten van de vergadering en de definitieve mislukking van de stemming over Yoons afzetting.