Energieke propagandist moet regio Koersk voor Poetin behouden

Hij noemt Oekraïners „criminele nazi’s”, is fel op de vervolging van regime-critici, en onderhoudt warme banden met de inlichtingendiensten. De Russische politicus Aleksandr Chinstejn is een veelzijdig man. En dat maakt hem volgens president Poetin geknipt als bestuurder van de Russische regio Koersk, waar sinds afgelopen zomer fel gestreden wordt met Oekraïense troepen. Begin december benoemde hij Chinstejn tot waarnemend gouverneur van Koersk.

De voordracht van de 50-jarige Chinstejn leidde tot opgetrokken wenkbrauwen. Chinstejn heeft weliswaar een lange staat van dienst als lid van de Doema, hij heeft geen banden met de regio, noch beschikt hij over enige militaire ervaring. Maar Chinstejn heeft iets anders, zei Poetin. „Momenteel is crisismanagement nodig. En u heeft uitstekende relaties met de uitvoerende autoriteiten en het Russische veiligheidsapparaat.”

Dat het crisis is in Koersk, is geen geheim. Sinds Oekraïense troepen vorige zomer de grens overstaken en een tegenoffensief begonnen, zijn Russische dorpen ingenomen, werd infrastructuur vernietigd en ontvluchtten ruim honderdduizend Russen hun huizen. Tientallen burgers zijn omgekomen, enkele honderden worden vermist. Vluchtelingen verblijven bij familie elders of in opvangcentra, waar zij klagen over gebrek aan noodhulp en een duidelijke militaire strategie om de Oekraïners te verdrijven. Zittend gouverneur Aleksej Smirnov, pas zes maanden eerder aangetreden, bleek niet in staat de onvrede te smoren en moest vertrekken. Poetin gaf Chinstejn opdracht tot wederopbouw van de regio, na de „bevrijding” van Oekraïense bezetting.

Lees ook

Oekraïne voert nieuwe offensieve operaties uit in de Russische regio Koersk

Die „bevrijding” laat nog even op zich wachten. Kort na de jaarwisseling begon Oekraïne in Koersk een tweede offensief. Hoewel de precieze doelen geheim zijn, lijkt Kyiv erop gebrand zoveel mogelijk gebied te bezetten als wisselgeld in onderhandelingen met Moskou. Vrijdag zei aankomend president Donald Trump dat een ontmoeting met Poetin in voorbereiding is. Diezelfde dag verklaarde het Kremlin dat Poetin openstaat voor een gesprek, maar benadrukte dat de Russische oorlogsdoelen („demilitarisering” en „denazificering”) onveranderd zijn.

Ondertussen hamert de Oekraïense president Zelensky op de successen in Koersk, die hij afgelopen week „een van de grootste overwinningen van de oorlog” noemde. Sinds het begin van het offensief zijn volgens Kyiv 15.000 Russische soldaten gesneuveld en 23.000 gewond geraakt, cijfers die door Moskou worden ontkend en onafhankelijk niet kunnen worden bevestigd. Ook sneuvelde aan Russische zijde een onbekend aantal Noord-Koreaanse soldaten.

Gangmaker achter censuurwetten

Dat Poetin juist Aleksandr Chinstejn benoemde tot ‘crisismanager’ in het explosieve Koersk illustreert waar de Russische prioriteiten liggen. Chinstejn is trouw lid van regeringspartij Verenigd Rusland en sinds 2003 lid van de Doema, waar hij invloedrijke commissies voorzat. Maar hij begon zijn carrière als journalist bij de Kremlinloyale krant Moskovski Komsomolets, waar hij erom bekend stond schandalen na te jagen en nauw samen te werken met de inlichtingendiensten. In 2016 was hij betrokken bij de oprichting van de Russische Garde, de militaire politie van het Kremlin, en werkte hij als pr-manager van de organisatie.

Sinds de Russische invasie van Oekraïne groeide de energieke Chinstejn uit tot een van de belangrijkste aanjagers van propaganda en repressie. Hij introduceerde censuurwetten, waaronder de wet die ‘nepnieuws’ over het leger bestraft met 15 jaar. Volgens Russische media had Chinstejn bovendien hand in de arrestatie van oorlogscritici, waaronder die van de Moskouse politicus Aleksandr Gorinov, die in 2022 als eerste werd vervolgd vanwege kritiek op de oorlog. Hij kreeg zeven jaar strafkamp.

Chinstejn begon zijn carrière als journalist bij een Kremlinloyale krant en stond erom bekend nauw samen te werken met de inlichtingendiensten

De afgelopen jaren trad Chinstejn in de schijnwerpers als voorvechter van ‘traditionele waarden’ en sprak hij zich hard uit tegen de Russische lhbt-gemeenschap, die hij afschilderde als instrument van westerse ‘hybride oorlogvoering’ tegen Rusland. In 2022 was hij co-auteur van het totaalverbod op „lhbt-propaganda”. Daarnaast schreef hij mee aan repressieve internetwetten en publiceerde hij al in 2018 een boek over de val van de Sovjet-Unie als „meest tragische” gebeurtenis van de Russische geschiedenis.

„Chinstejn is handig met de media en overtuigt”, zei de Petersburgse politicoloog Aleksej Giljov vorige maand tegen Novaja Gazeta. „Hij is aanjager van de repressie en ziet toe op de uitvoering ervan.” Naast zijn pr-ervaring en goede connecties met de inlichtingendiensten, maken zijn „duistere charisma” en zijn „aanvallende” karakter hem volgens Giljov geschikt als uitvoerder van Poetins beleid.

Anti-Oekraïense gevoelens

Na zijn aantreden in december als gouverneur, toonde Chinstejn zijn assertieve kant tijdens een bijeenkomst met inwoners van de door Oekraïne bezette stad Soedzja in Koersk. Een gepensioneerde man die klaagde dat de compensatie voor het herstel van de kapotgeschoten huizen onvoldoende was, kreeg van Chinstejn lik op stuk. „U zegt dat inwoners nergens om hebben gevraagd. Ik krijg de indruk dat u tot 2022 op een onbewoond eiland heeft geleefd. Dat er geen wegen, geen ziekenhuizen, geen scholen waren, geen hulp was en dat uw pensioen zomaar uit de lucht is komen vallen”, beet hij de man toe.

Ook zijn gevoelens ten aanzien van Oekraïne verhult Chinstejn niet. „Het valt me zwaar om in de hoofden van gestoorde mensen te kruipen. Om dat te doen, moet je eerst zelf gek worden. Welke doelen het naziregime nastreeft, is met het gezonde verstand niet te begrijpen. Het is een openlijke demonstratie van de criminele en onmenselijke aard van het Oekraïense regime”, zei hij kort na zijn benoeming. Hoe lang hij het zal volhouden op zijn nieuwe post is afwachten. Het gouverneurschap van Koersk mag een eervolle baan zijn, het is er een vol valkuilen.